Στις 25 Νοέμβρη είναι η Παγκόσμια ημέρα κάτα της βίας εναντίον των
γυναικών,με αφορμή αυτο το γεγονός βρήκα πρόσφορο έδαφος για να αναφερθούμε σε
ένα φαινόμενο που ταλανίζει ολόκληρη την
κοινωνία καθώς εδώ και πάρα πολλά
χρόνια, απλώνει τα πλωκάμια του σε όλα
τα κοινωνικά στρώματα,παίρνει διάφορες μορφές και έχει εκατομμύρια θύματα,πρόκειται για την
διεθνική σωματεμπορία.
Όσον αφορά τον εννοιολογικό προσδιορισμό της,είναι θα λέγαμε αρκετά
περίπλοκος καθώς συχνά συγχέεται με έννοιες όπως, η παράνομη μετανάστευση και η
πορνεία. Εύλογα μπορεί κανείς να κατανοήσει την στενή σχέση ανάμεσα σε διεθνική
σωματεμπορία και μετανάστευση,αν σκεφτεί οτι κάθε παράνομη διακίνηση είναι
επίσης μια μορφή μετακίνησης, με τη διαφορά ότι η πρόθεση του διακινητή είναι
να εκμεταλλευτεί το/τη μετανάστη/-τρια.Ετσι,το λαθρεμπόριο μεταναστών/-τριών
εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε παράνομη διακίνηση ατόμων με σκοπό την
οικονομική τους και κυρίως σεξουαλική εκμετάλλευση τους,το λεγόμενο trafficking. Η επικρατούσα μορφή παράνομης διακίνησης και
εμπορίας ανθρώπων, στην Ελλάδα, αφορά στην ένταξη και εκμετάλλευσή τους στην
πορνεία και δυστυχώς η πλειονότητα
αυτών, είναι γυναίκες και ανήλικα κορίτσια.
Όπως
προαναφέραμε το φαινόμενο αυτό μπορεί να λάβει διάφορες μορφές, η Α.Π.Συκιώτου
χαρακτηριστικά αναφέρει τις ακόλουθες
μορφές:1.εμπορία με
σκοπό την καταναγκαστική/υποχρεωτική εργασία κυρίως παιδιών τα οποία εργάζονται
διαρκώς με σκοπό βέβαια να «ξεχρεώσουν» ένα υποτιθέμενο, υπέρογκο, οικογενειακό
χρέος, το λεγόμενο “dept bontage”,2εμπορία με σκοπό την καταναγκαστική σεξουαλική
εκμετάλλευση και παροχή σεξουαλικών υπηρεσιών (κυρίως γυναικών και παιδιών),3.επαιτεία,4.παιδική πορνογραφία,5.εμπορία βρεφών για υιοθεσία,6εμπορία οργάνων
του ανθρωπίνου σώματος και 7.στρατολόγηση ανηλίκων σε ένοπλες ομάδες.
Απο την άλλη πλευρά ενδιαφέρον
παρουσιάζουν και τα στάδια που περιλαμβάνει το συγκεκριμένο φαινόμενο και τα
οποία περιγράφησαν απο τον γνωστό Εγκληματολόγο Γρ.Λάζο.Πιο συγκεκριμένα τα εν
λόγω στάδια είναι τρία,α)η στρατολόγηση
(π.χ. απαγωγή, ολική ή μερική εξαπάτηση, «υποδούλωση»/δέσμευση λόγω χρεών), β)
η μεταφορά από τη χώρα προέλευσης στη χώρα προορισμού (π.χ. με πλοίο, τραίνο,
αεροσκάφος, οδικώς και πεζή, ταξί, αυτοκίνητα, φορτηγά, απροκάλυπτα ή κρυφά)
και γ)η εμπορευματική ή οικονομική/σεξουαλική εκμετάλλευση, με κυρίαρχο σχήμα
τη χώρα προέλευσης, τη χώρα διαμετακόμισης και τη χώρα υποδοχής (π.χ.
κακομεταχείριση, κατακράτηση των ταξιδιωτικών εγγράφων και των εγγράφων ταυτότητας,
περιορισμός/κράτηση και συνεχής επιτήρηση μέσα σε οίκους ανοχής ή σε άλλα
«ασφαλή σπίτια», συνεχής αλλαγή τόπου, απειλές, εκφοβισμοί κ.ο.κ.).
Δύο πράγματα σημαντικά για τα οποία πρέπει να κάνουμε λόγο,προτού
κλείσουμε,είναι οι παράγοντες που συντελούν στη διεθνική σωματεμπορία καθώς
επίσης και το νομικό πλάισιο. Αναφορικά με τους παραγόντες θα μπορούσαμε να
πούμε οτι είναι σύνθετοι και πολύπλοκοι καθώς διακρίνουμε παράγοντες που
διαμορφώνονται ανάλογα με την προσφορά
αλλα παράλληλα και με την ζήτηση,άλλοτε πάλι παράγοντες που μπορεί να
συνδέονται και με τα δύο προαναφερθέντα.Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται
οικονομικοί παράγοντες ,κυβερνητικές πολιτικές και μια πλειάδα πρακτικών που
μπορεί να διευκολύνουν την διεθνική σωματεμπορία,οι περιορισμοί της
μεταναστευτικής πολιτικής και νομοθεσίας,ένοπλες συγκρούσεις και εσωτερικές
αναταραχές,η οικονομική και οικογενειακή κατάσταση των γυναικών και η έλλειψη
ευκαιριών για εργασία ,η αυξημένη ζήτηση σεξουαλικών υπηρεσιών καθώς επίσης και
η υποτίμηση των δικαιώματων των γυναικών είναι μερικοί απο τους παράγοντες που
ενισχύουν το φαινόμενο αυτό και το εκτοξεύουν στα ύψη.
Σύμφωνα δε, με τα στοιχεία της Αστυνομίας οφείλουμε να αναφέρουμε οτι
τα έτη 2007 και 2008 εξαρθρώθηκαν δυο
από τις μεγαλύτερες εγκληματικές οργανώσεις, με διεθνή δράση, που
δραστηριοποιούνταν στη σεξουαλική εκμετάλλευση αλλοδαπών γυναικών στη χώρα μας,
σε χώρες της Ε.Ε. και σε τρίτες χώρες.Οιδιάφορες έρευνες διήρκησαν περισσότερο
από ένα έτος με συνεργασία φυσικά της INTERPOL της EUROPOL , τους Έλληνες
Αστυνομικούς Συνδέσμους στο εξωτερικό και τους Αστυνομικούς Συνδέσμους άλλων
κρατών στη χώρα μας.
Αναφορικά τώρα με την ισχύουσα νομοθεσία της χώρας μας η εμπορία
ανθρώπων αναγνωρίζεται από το διεθνές δίκαιο ως σοβαρή παραβίαση ανθρωπίνων
δικαιωμάτων.Συγκεκριμένα ,στην Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 2002 εκδόθηκε ο Ν.
3064/2002: «Καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, των εγκλημάτων κατά της
γενετήσιας ελευθερίας, της πορνογραφίας ανηλίκων καθώς επίσης και της
οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής και αρωγή στα θύματα των πράξεων
αυτών»(ΦΕΚ Α’ 248).Στο πρώτο μέρος, αναδιαμορφώνονται οι διατάξεις για το έγκλημα της σωματεμπορίας,
προβλέποντας όλες τις σύγχρονες μορφές τέλεσης παρόμοιων εγκλημάτων (πρόσθεση νέου
άρθρου 323Α του Π.Κ.)
Το νομοθετικό πλαίσιο που ίσχυε στην Ελλάδα, μέχρι το Ν. 3064/2002 ήταν
ανεπαρκές, καθώς δεν τιμωρούνταν αυτοτελώς η παράνομη διακίνηση και εμπορία
ανθρώπων, αλλά με επιμέρους διατάξεις του Ποινικού Κώδικα (ΠΚ), όπως οι
διατάξεις για τη μαστροπεία (ΠΚ 349), την εκμετάλλευση πόρνης (ΠΚ 350), τη
σωματεμπορία (ΠΚ 351).
Τα θύματα, πολλές φορές, δίχως άδεια παραμονής, εισέρχονταν σε μια
διαδικασία εντοπισμού, σύλληψης, κράτησης και απέλασης χωρίς να τους παρασχεθεί
οποιαδήποτε νομική, ψυχολογική, ιατρική ή/και υλική (υπο)στήριξη. Ο νόμος
3907/2011 για το trafficking προβλέπει να δίνονται άδειες διαμονής για
ανθρωπιστικούς λόγους ακόμη και στα θύματα εμπορίας ανθρώπων που φοβούνται και
δεν συνεργάζονται με τις διωκτικές αρχές.Επιπλέον η άδεια διαμονής αυτή, τους δίνει και το
εισητήριο και για μια άδεια εργασίας,γεγονός που οι υποψήφιοι εργοδότες αγνοούν.Στην
προκειμένη περίπτωση δυστυχώς το θύμα είναι υποχρεωμένο να εξηγήσει την κατάσταση
στον υποψήφιο εργοδότη του,κανοντάς του γνωστή τη νομοθεσία που προβλέπεται για
τα θύματα εμπορίας.Κάτι τέτοιο όμως,δημιουργεί προβλήματα στην αναζήτηση εργασίας,στιγματίζεται το θύμα και οι γυναίκες στην προσπάθεια τους να ξαναχτίσουν την ζωή τους κάνοντας μια νέα αρχή χάνουν κάθε ελπίδα. Έτσι απο τα παράπάνω γίνεται αντιληπτό οτι παρά τις αλλαγές που έχουν
γίνει όσον αφορά την νομοθεσία και τις λοιπές βελτιστοποιήσεις της,εντούτοις το
Τrafficking εξακολουθεί να απασχολεί.......αφού οι μέχρι τώρα αλλαγές δυστυχώς
δεν έχουν επιφέρει καμία ουσιαστική βελτίωση στο φαινόμενο αυτό.
ΠΗΓΕΣ
Λάζος Γρ., Πορνεία και διεθνική σωματεμπορία στη σύγχρονη Ελλάδα: Ο
πελάτης, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2002.
Μαγγανάς Α. & Γαβαλάκης Ν., Η ποινικοποίηση της
συμπεριφοράς του πελάτη εκδιδόμενου ατόμου, Ποινική Δικαιοσύνη, 2000
(4), σ. 427επ.
Συκιώτου Α.Π., Εμπορία Ανθρώπων στα Βαλκάνια,
εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα–Κομοτηνή 2003.
Γρ. Λάζος, Πορνεία και διεθνική σωματεμπορία στη
σύγχρονη Ελλάδα- Ο πελάτης, Καστανιώτης, Αθήνα 2002.
Λάζος Γρ., Διεθνική σωματεμπορία…, ό.π., σ. 6. Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας, Ετήσια έκθεση για το οργανωμένο έγκλημα στην
Ελλάδα, έτους 2004, Ανοικτή Έκδοση, Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, Αθήνα, Μάιος
2005, σ. 10επ. & Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας, Ετήσια έκθεση περιγραφής για το οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα, έτους
2005, Ανοικτή Έκδοση, Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2006, σ.
9επ.
Λυδάκη.Ε. Το οργανωμένο έγκλημα
Έννοια, χαρακτηριστικά, αντιμετώπιση, www.astynomia.gr
Γιωτοπούλου-Μαραγκοπούλου Α., Κρίσεις για το σχέδιο νόμου για την
«Καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, των εγκλημάτων κατά της γενετήσιας
ελευθερίας, της πορνογραφίας ανηλίκων και γενικότερα της οικονομικής
εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής και αρωγή στα θύματα των πράξεων αυτών»,
Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), 28/2/2002, text at: http://www.nchr.gr/category.php?category_id=68
Μ.Χ. Παπαγιαννοπούλου Το Φαινόμενο της
Διεθνικής Σωματεμπορίας στην
Ελλάδα και Διεθνώς,Αθήνα 2007
