Χριστόφορος Γεωργόπουλος. Η δημοκρατία στον πραγματικό κόσμο.

     Η ''δημοκρατία'' είναι μια από τις ιερές εκείνες λέξεις με το ειδικό ιστορικό βάρος που δεσπόζουν στον πολιτικό και κάθε εξουσιαστικό λόγο. Πώς όμως εκλαμβάνουμε την έννοια της δημοκρατίας και πώς διαμορφώνεται η αντίληψή μας για αυτήν; Στην εποχή του κομματικού κράτους, των παντοδύναμων ΜΜΕ και της ''διπλής ομιλίας'', γίνεται ολοένα δυσχερέστερο να διατηρήσουμε την ελάχιστη νοητική διαύγεια για μερικές παρατηρήσεις βασισμένες στην κοινή λογική.

     Αφήνοντας κατά μέρους αναλύσεις για το μοντέλο προπαγάνδας, το σύστημα κατήχησης και το ρόλο των ακαδημαϊκών θα επιχειρήσουμε ορισμένες απλές, λογικές διαπιστώσεις. Σημείο αναφοράς θα αποτελέσει ο ακόλουθος ορισμός της δημοκρατίας. Ένας ορισμός που δεν εκφράζει τον Chomsky ή τον Orwell αλλά υιοθετείται από συντηρητικούς συνταγματολόγους και εμπεριέχεται σε επίσημα νομικά βιβλία. ''Για να είναι ένα πολίτευμα δημοκρατικό πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς (καθένα από) τα παρακάτω στοιχεία : Α) Αντιπροσωπευτικό σύστημα, Β) Σεβασμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων Γ) Διάκριση εξουσιών.

     Στον κόσμο των ΜΜΕ και της πολιτικής τα ανωτέρω προβάλλονται ως αυθύπαρκτα, αυταπόδεικτα, απαραβίαστα. Στον πραγματικό κόσμο, η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική. Πιο συγκεκριμένα:

     Μύθος Πρώτος- Αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Ο λαός διαθέτει το δικαίωμα ψήφου για να επιλέξει μέσα από ελεύθερες, δημοκρατικές εκλογές τα πρόσωπα που ο ίδιος κρίνει καταλληλότερα και ικανότερα και να τον εκπροσωπήσουν στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Προς ισχυροποίηση της λαϊκής εντολής κατοχυρώνονται συνταγματικά οι βουλευτικές ασυλίες, το ανεύθυνο και το ακαταδίωκτο. Ο βουλευτής εκφράζει ελεύθερα την γνώμη του, χωρίς να λογοδοτεί σε κάποια αρχή και χωρίς να διώκεται για την πολιτική του τοποθέτηση. Όλα αυτά μοιάζουν ιδανικά. Γι' αυτό και περιορίζονται στις γραμμές σχολικών και πανεπιστημιακών εγχειριδίων. Στην πράξη, ο βουλευτής οφείλει να ακολουθήσει την γραμμή του κόμματος. Αν δεν συμμορφωθεί, απειλείται άμεσα με διαγραφή. Το κοινοβούλιο από χώρος πολυφωνίας εκπίπτει σε κλειστή σύσκεψη, όπου εκφράζονται μετρημένες, υποδεικνυόμενες θέσεις. Και ο βουλευτής, που υποτίθεται ότι εκλέχθηκε για να εκπροσωπήσει τους συμπολίτες του βρίσκεται εκεί για να επικυρώνει και να νομιμοποιεί, όχι να συμμετέχει. Αυτή η πραγματικότητα χαρακτηρίζεται επισήμως έμμεση, αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.

     Μύθος Δεύτερος- Σεβασμός δικαιωμάτων- Εδώ ο κατάλογος είναι εκτενής, θα σταθούμε ωστόσο στα κατοχυρωμένα εκείνα δικαιώματα που 'ενοχλούν' και δέχονται επίθεση. Ας εστιάσουμε στο τεκμήριο αθωότητας (αθώος μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή). Οι τρομονόμοι- παραγγελία που επιβάλλονται στις χώρες- δορυφόρους της υπερδύναμης στοχοποιούν αυτό ακριβώς το δικαίωμα- περιορισμός της επικοινωνίας, αύξηση των χρονικών ορίων κράτησης του κατηγορουμένου, μειωμένη πρόσβαση σε νομική αρωγή κα. Και κάτι πολύ σπουδαιότερο. Χωρίς τεκμήριο αθωότητας ανοίγει ο δρόμος για την ποινικοποίηση φρονημάτων. Διότι αν υπάρχουν εκ των προτέρων ύποπτες ομάδες, ύποπτα μέρη, ύποπτες φυσιογνωμίες τότε κάθε μετακίνηση, κάθε λεκτική έκφραση, κάθε σκέψη θα αποτελεί εν δυνάμει έγκλημα με τον τελικό λόγο να ανήκει στην κρίση της εξουσίας. Για τις παράπλευρες απώλειες της υγιούς κοινωνίας μας (άστεγοι, ναρκομανείς, αλλοδαποί, φυλακισμένοι), η συζήτηση περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων μοιάζει κάπως υποκριτική, αφού τα δικαιώματα δεν φαίνονται να αφορούν τους ''λιγότερο ανθρώπους''.

     Μύθος Τρίτος- Διάκριση εξουσιών. Ένα παιδί του Γυμνασίου θα μας πληροφορήσει πως ο κρατικός μηχανισμός αποτελείται από τρεις διακριτές εξουσίες- νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική. Απλό και κατανοητό, όπως και η εκ βάθρων αναίρεσή του στην πράξη. Το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής μετατρέπει τη σχετική πλειοψηφία ψήφων σε απόλυτη πλειοψηφία εδρών στη Βουλή. Η προαναφερθείσα κομματική πειθαρχία έρχεται ως ασφαλιστική δικλείδα για την αχρήστευση του νομοθετικού σώματος. Υπενθυμίζουμε ότι για την ψήφιση νόμου αρκεί η απόλυτη πλειοψηφία, δηλαδή μια κυβέρνηση με γραμμή. Αν για κάποιες περιπτώσεις απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία (βλ. μνημόνιο), αυτό απλά παραβλέπεται, με τις ευλογίες ή την ανοχή των ειδικών. Όμως και η τυφλή και ανεξάρτητη δικαιοσύνη δεν βρίσκεται σε καλύτερη μοίρα από την Βουλή. Οι ανώτατοι δικαστές, με ρητή συνταγματική πρόβλεψη, διορίζονται από την κυβέρνηση. Και αν η κεφαλή των δικαστικών αρχών βρίσκεται υπό το παραπάνω καθεστώς, τότε φανταζόμαστε πόσο αμερόληπτα και ανεπηρέαστα ασκούν το λειτούργημά τους οι κατώτεροι δικαστές. Ένα πολίτευμα όπου το κοινοβούλιο έχει διακοσμητικό ρόλο και οι δικαστές υπόκεινται στους κυβερνώντες μόνο στα πλαίσια του παρόντος συστήματος κατήχησης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί δημοκρατικό. 

     Τα παραπάνω δεν συνιστούν παρά απλές διαπιστώσεις, που χρίζουν περαιτέρω ανάλυσης. Κυρίως όμως πρέπει να εξετασθεί ο τρόπος με τον οποίο τέτοια στοιχεία μένουν στην αφάνεια, παρακάμπτονται ή γίνονται συνείδηση του ''μέσου πολίτη''. Κατά την άποψη του γράφοντος η αφετηρία βρίσκεται στην σκέψη πως ''η προπαγάνδα είναι για τη δημοκρατία ό,τι η βία για τον ολοκληρωτισμό''.

Ιανουάριος 2015  (2)