Αγγελική Καλλιμανώλη. Η ανθρώπινη εμμονή με την κρεατοφαγία

Αγγελική Καλλιμανώλη

Η ανθρώπινη εμμονή με την κρεατοφαγία

Ο Πλούταρχος στους Περί σαρκοφαγίας λόγους του προβληματίζεται έντονα πώς  – ενώ ο άνθρωπος έχει στη διάθεσή του τόσο νόστιμη και μεγάλη ποικιλία από φρούτα, λαχανικά και καρπούς – προτιμά τη ματωμένη σάρκα ενός ζώου προκειμένου να τη φάει. Η ανθρώπινη φυσιολογία δεν είναι προικισμένη να τρέφεται με κρέας· δεν διαθέτει ούτε προτεταμένα χείλη ούτε κοφτερά δόντια ούτε μυτερά νύχια, όπως τα υπόλοιπα σαρκοφάγα ζώα. ‹‹Αν υποστηρίζεις ότι είσαι φτιαγμένος για τέτοιου είδους τροφή, πρώτα σκότωσε ο ίδιος αυτό που θέλεις να φας, από μόνος σου, χωρίς να χρησιμοποιήσεις κοπίδι, ρόπαλο ή πελέκι››, γράφει ο Πλούταρχος.

  ‹‹Αντίθετα, όπως οι λύκοι, οι αρκούδες και τα λιοντάρια σκοτώνουν μόνα τους τα ζώα που τρώνε, σκότωσε με δάγκωμα βόδι ή με το στόμα γουρούνι, ξέσκισε αρνί ή λαγό και πέσε πάνω του να το φας όσο είναι ακόμα ζωντανό, όπως εκείνα. Αν περιμένεις να βρεθεί νεκρό αυτό που τρως και η παρουσία ψυχής σε κάνει να ντρέπεσαι στο να φας τη σάρκα, γιατί τρως το άψυχο πηγαίνοντας ενάντια στη φύση; Ωστόσο, ούτε άψυχο και νεκρό το τρώνε όπως είναι, αλλά το βράζουν, το ψήνουν, το μεταβάλλουν με φωτιά και χημικές ουσίες, αλλοιώνοντας, μετατρέποντας και σβήνοντας με μύρια καρυκεύματα τη γεύση του αίματος, ώστε το γευστικό όργανο να εξαπατηθεί και να δεχτεί ό,τι του είναι ξένο…››[1] συμπληρώνει στοχαστικά ο Πλούταρχος.

  Σύμφωνα με στοιχεία της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), τα οποία περιλαμβάνονται και στον «Άτλαντα του κρέατος»[2], το 2012 παρήχθησαν περισσότεροι από 300 εκατομμύρια τόνοι κρέατος, με το Λουξεμβούργο να πρωτοστατεί ως τον ‘‘καταβροχθιστή’’ κρέατος παγκοσμίως. Ο χοίρος και το μοσχάρι είναι σήμερα οι βασικές επιλογές κρέατος. Αν και οι δυτικές χώρες κρατούν τα σκήπτρα, η διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση στις αναδυόμενες οικονομίες αναμένεται να οδηγήσει την παγκόσμια βιομηχανία κρέατος να αυξήσει την παραγωγή από 300 εκατοµµύρια τόνους σε  470 εκατοµµύρια τόνους (+55%) μέχρι το 2050, όπως αναφέρεται σε έκθεση του ιδρύματος  Heinrich-Böll στο Βερολίνο. Ήδη από το 1990 έως σήμερα, η κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος στην Κίνα και την Ινδία έχει εμφανίσει αύξηση που ξεπερνά το 200% σωρευτικά.

  Η αγορά φαγητού από ένα κατάστημα ή εστιατόριο είναι το τελικό στάδιο μιας μακράς διαδικασίας, στην οποία όλα τα μέρη της - πλην του τελικού προϊόντος - έχουν συγκαλυφθεί τόσο καλά που δεν υπάρχει λόγος να συσχετίσουμε μία καθαρή πλαστική συσκευασία με ένα ζώο που ζούσε, ανέπνεε και υπέφερε. Χρησιμοποιώντας τον γενικότερα όρο «κρέας» (και όχι γουρούνι ή μοσχάρι), αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα του ότι τρώμε σάρκα. Ζούμε σε μια βαθιά άγνοια σχετικά με την προέλευση της τροφής που καταναλώνουμε, έχοντας στο μυαλό μας τη λέξη «αγρόκτημα» ως κάτι το ειδυλλιακό, ως ένα ευχάριστο μέρος. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν την αληθινή κατάσταση γύρω από τις σύγχρονες μεθόδους εκτροφής ζώων.
 Το πρώτο ζώο που απομακρύνθηκε από το παραδοσιακό αγρόκτημα ήταν η κότα, η οποία χρησιμοποιείται τόσο για τη σάρκα της όσο και για τα αυγά της. Το αρχικό στάδιο της παραγωγής περιλαμβάνει τη μεταφορά των νεογέννητων από τα εκκολαπτήρια προς τον κλειστό χώρο ενός πτηνοτροφείου, όπου εκεί θα παραμείνουν περιορισμένα μέχρι να οδηγηθούν στη σφαγή.  Τα κοτόπουλα κρεοπαραγωγής θανατώνονται όταν είναι 7 εβδομάδων.[3] Το καθένα από αυτά διαθέτει μόνο 450 τετραγωνικά εκατοστά χώρου (λιγότερα από την επιφάνεια μίας κόλλας χαρτιού Α4) και, μην έχοντας τη δυνατότητα φυσικής εκτόνωσης της ενέργειάς τους, οδηγούνται σε συμπλοκές και ραμφίζονται μεταξύ τους με συχνό αποτέλεσμα να αλληλοσκοτώνονται. Στη γλώσσα των πτηνοτρόφων μία αιτία θανάτου από ασφυξία είναι και το λεγόμενο «στοίβαγμα». Λόγω του ότι τα κοτόπουλα δεν είναι συνηθισμένα στο δυνατό θόρυβο ή σε άλλες παρενοχλήσεις, μπορεί να πανικοβληθούν ξαφνικά και να αρχίσουν να τρέχουν. Στην βιασύνη τους να σωθούν στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο, με αποτέλεσμα να πνίγονται μεταξύ τους. Υπάρχει, όμως, και μια μυστηριώδης αιτία θανάτου γνωστή ως «σύνδρομο οξέος θανάτου» (ΣΟΘ), όπου τα κοτόπουλα εμφανίζουν απώλεια ισορροπίας, βίαιο φτερούγισμα και δυνατές μυϊκές συσπάσεις μέχρις ότου ξεψυχήσουν αναποδογυρισμένα.[4] Τελικά, ο μόνος τρόπος που έχει μια κότα να δείξει ότι ζει σε ακατάλληλες συνθήκες, είναι να πεθάνει.

   Η βιομηχανία μοσχαρίσιου κρέατος αποτελεί μιαν ακόμα τραγική πτυχή της σύγχρονης εντατικής κτηνοτροφίας. Ο απώτερος στόχος αφορά την παραγωγή μιας τρυφερής και ωχρής σάρκας από την εκτροφή των λεγόμενων μοσχαριών γάλακτος. Επιθυμώντας, λοιπόν, οι παραγωγοί να μην κοκκινίζει και να μην σκληραίνει το κρέας του μοσχαριού, υιοθέτησαν την εξής τακτική: τα στέλνουν σε μονάδες εγκλεισμού[5]. Τα νεαρά μοσχάρια τρέφονται αποκλειστικά με ειδικά υγρά, τα οποία περιέχουν ένα μείγμα από άπαχη σκόνη γάλακτος με βιταμίνες, μέταλλα και φάρμακα που υποβοηθούν την ταχεία ανάπτυξη. Από την στιγμή που ένα μοσχάρι θα γεννηθεί, θα ζήσει υπό αυτές τις συνθήκες επί 16 εβδομάδες, όπου και έπειτα θα σταλθεί για σφαγή. Στην ηλικία αυτή το νεαρό μοσχάρι ζυγίζει περίπου 40 κιλά αλλά τα μοσχάρια παραγωγής φτάνουν τα 180 κιλά, λόγω των ειδικών φαρμάκων που τους χορηγούνται. Τα στενά ατομικά κελιά με το ξύλινο δικτυωτό δάπεδο αποτελούν σοβαρή πηγή δυσφορίας για τα μοσχάρια, τα οποία είναι ανίκανα να ξαπλώσουν οριζόντια με τα πόδια τους απλωμένα. Τα μοσχάρια ξαπλώνουν με αυτόν τον τρόπο όταν αυξάνεται η θερμοκρασία του σώματός τους, λόγω της απότομης ανάπτυξής τους από τα διατροφικά πρόσθετα, όπου και χάνουν το τρίχωμά τους στην ηλικία των 10 εβδομάδων. Κατά το διάστημα αυτό εκδηλώνουν μια επιθυμία να αυτοκαθαρίζονται αλλά αδυνατούν  να φτάσουν ένα μεγάλο μέρος του σώματός τους.

  Η υιοθέτηση μιας χορτοφαγικής διατροφής αποτελεί, πιθανότατα, την βέλτιστη μορφή μποϊκοτάζ ενάντια στον σφαγιασμό εκατομμυρίων ζώων. Αν διαμαρτύρεσαι για τις ταυρομαχίες στην Ισπανία ή την κατανάλωση σκύλων στη Νότια Κορέα, ενώ συνεχίζεις να τρέφεσαι με μοσχαρίσια φιλέτα από μοσχάρια που στερήθηκαν τις μητέρες τους και την ελευθερία κινήσεών τους, είναι σαν να καταγγέλλεις το ρατσισμό ενάντια των Αλβανών ενώ ζητάς από τους γείτονές σου να μην νοικιάζουν σπίτια σε Αλβανούς υπηκόους.

  Τελικά, είναι ζήτημα του καθενός και της καθεμιάς από εμάς να κάνει τις πεποιθήσεις του πράξεις…

H Αγγελική Καλλιμανώλη φοιτά στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Εγκληματολογίας

στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

---

[1] Περί σαρκοφαγίας, 995A-D.

[2] Πρόκειται για μια στατιστική έρευνα που εκδίδεται από το ίδρυμα Heinrich-Böll, τον γερμανικό Σύνδεσμο Προστασίας του Περιβάλλοντος και της Φύσης (BUND) και την μηνιαία εφημερίδα Le Monde diplomatique.

[3] Η φυσιολογική διάρκεια ζωής τους είναι 7 χρόνια.

[4] Newberry R., Hunt J. & Gardiner E., “Light Intensity Effects on Performance, Activity, Leg Disorders and Sudden Death Syndrome of Roaster Chickens”, Poultry Science, Vol. 66, 1987, σσ. 1446-1450.

[5] Οι μονάδες εγκλεισμού είναι ειδικά τροποποιημένοι αχυρώνες με σειρές από ξύλινα ατομικά κελιά, τα οποία έχουν 0.5 μέτρα πλάτος και 1.37 μέτρα μήκος το καθένα, με ξύλινο δικτυωτό δάπεδο. Στο δάπεδο δεν υπάρχει άχυρο, προκειμένου να μην το φάνε τα μοσχάρια και χάσουν το ωχρό χρώμα της σάρκας τους.