Καλλιμανώλη, Αγγελική. Γενετικά τροποποιημένα προϊόντα: Φίλο ή εχθροί;

Καλλιμανώλη, Αγγελική. 

Γενετικά Τροποποιημένα Προϊόντα: Φίλοι ή Εχθροί;

  Σύμφωνα με τος νόμους της χημείας, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί είναι ζωντανοί οργανισμοί οι οποίοι δημιουργήθηκαν τεχνητά με τη προσθήκη ή αφαίρεση γονιδίων που προέρχονται από οργανισμούς διαφορετικών ειδών. Οι μέθοδοι της γενετικής μηχανικής επιτρέπουν σήμερα την τροποποίηση του γενετικού κώδικα ο οποίος βρίσκεται στο DNA των κυττάρων. Οι τροποποιήσεις αυτές επιτυγχάνονται με τη μεταφορά γονιδίων και μπορούν να γίνουν τόσο σε φυτικούς όσο και σε ζωικούς οργανισμούς. Η επιστήμη πλέον είναι ικανή να ‘‘προσφέρει στην ανθρωπότητα’’ γενετικά τροποποιημένα εμβόλια, φάρμακα, τρόφιμα, συστατικά, τροφές ζώων κ.ά.

  ‘‘Πρωτεργάτης’’ στο πεδίο των μεταλλαγμένων στέκονται, για ακόμη μια φορά, οι ΗΠΑ όπου εκεί το 1983 έκαναν την εμφάνισή τους δενδρύλλια καπνού με ισχυρή ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. Έκτοτε η επιστήμη της βιοτεχνολογίας σημείωσε τεράστια εξέλιξη με πληθώρα μεταλλαγμένων προϊόντων να πραγματοποιούν την είσοδό τους στο προσκήνιο. Φυτά ανθεκτικά στην ξηρασία, ολοένα και γευστικότερες ντομάτες, φρούτα με υψηλά επίπεδα βιταμινών, λαχανικά με μεγάλη αντοχή στα ζιζανιοκτόνα, παραγωγή πουλερικών με ανοσία σε θανατηφόρους ιούς, αποτελούν ελάχιστα από τα εκατοντάδες παραδείγματα γενετικά τροποποιημένων προϊόντων.

    Απορία του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού στις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου αποτελεί το γιατί να παράγονται τέτοιου είδους προϊόντα. Ποιος μπορεί, σε αυτό το σημείο, να μην επαναφέρει στη μνήμη του την περιβόητη  εναρκτήρια ομιλία του George W. Bush τον Μάϊο του 2003 στην Αμερικανική Ακαδημία Ακτοφυλακής, στην οποία επικαλείται ως κίνητρο ‘‘την εξάλειψη της πείνας στην Αφρική και την ώθηση της οικονομικής της ανάπτυξης’’;[1] Η Αμερική χρησιμοποιεί ένα ανθρωπιστικό  πρόβλημα προκειμένου να αυξήσει τα αποθέματα του πλούτου της με τις αναπτυσσόμενες χώρες να αποτελούν το ‘‘εναποθετήριο’’ των μεταλλαγμένων προϊόντων της, μιας και οι Ευρωπαίοι διατηρούν μια σχετικά σκεπτικιστική στάση ως προς τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα[2] ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι το 83% των Βρετανών πολιτών τάσσονται ενάντια σε αυτά[3].

  Το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς στα μεταλλαγμένα προϊόντα κατέχει η γνωστή αμερικανική εταιρεία παραγωγής καρπών με μεθόδους βιοτεχνολογίας Monsanto. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της, ο επιχειρηματικός κολοσσός ‘‘δεσμεύεται’’ να καταπολεμήσει την πείνα στις αγροτικές περιοχές της Αμερικής[4] ενώ πρεσβεύει ένα τριπλό ‘‘όραμα’’: περισσότερη παραγωγή, μεγαλύτερα αποθέματα, βελτίωση της ποιότητας ζωής [5]. Ίσως μέσα σε αυτές τις λιγοστές λέξεις ο αναγνώστης να ταυτίσει το επιχειρηματικό όραμα που επικαλείται η εταιρεία με τις προαναφερθείσες δηλώσεις του τέως Αμερικανικού Προέδρου Bush. Γιατί άραγε;;

  Η αντιπαράθεση σχετικά με τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα απέχει πολύ από το τέλος της, με το θέμα της αμφιλεγόμενης ασφάλειας κατανάλωσής τους να πρωτοστατεί στους διάφορους διαλόγους. Το βέβαιο είναι ότι κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει ενδεχόμενους κινδύνους από την κατανάλωση μεταλλαγμένων αφού είναι αδύνατον να προβλεφθούν οι μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία. Η επιλογή, τελικά, έγκειται στους ίδιους τους ανθρώπους καθώς εκείνοι είναι αυτοί που θα αποφασίσουν εάν θα καταναλώσουν ένα μεταλλαγμένο τρόφιμο, αρκεί μόνο να είναι σε θέση να γνωρίζουν την ολοκληρωμένη σύσταση του μέσω της ορθής σήμανσης των προϊόντων. Βέβαια, η υπάρχουσα νομοθεσία δεν βοηθά και πολύ σε αυτή την κατεύθυνση. Πράγματι, παραμένει ανεξήγητο το γεγονός ότι δεν είναι υποχρεωτική η επισήμανση προϊόντων (λ.χ. κρέας και γάλα) τα οποία προέρχονται από ζώα που τρέφονται με γενετικά τροποποιημένες ζωοτροφές ή που έχουν ακολουθήσει αγωγή με την χρήση γενετικά τροποποιημένων φαρμάκων. Θα δοθεί, άραγε, κάποτε η απάντηση πάνω σε αυτό; Προφανώς αναπάντητο θα μείνει και το γεγονός ότι σε τρόφιμα με γενετική τροποποίηση μικρότερη του 0.9% δεν είναι υποχρεωτική η αναγραφή ‘‘Το προϊόν αυτό περιέχει γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς’’.

---

[1] http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/05/20030521-2.html, επίσκεψη 05/09/2014.

[2]http://www.isaaa.org/Kc/inforesources/documentrepository/K_Sheet_%28EuropeansSkeptical%29.pdf, επίσκεψη 04/09/2014.

[3] http://www.i-sis.org.uk/PublicSayNo.php, επίσκεψη 04/09/2014.

[4] http://www.monsanto.com/whoweare/pages/fighting-rural-hunger.aspx, επίσκεψη 05/09/2014.

[5] http://www.monsanto.com/whoweare/pages/corporate-sustainability-report.aspx, επίσκεψη  05/09/2014.