Χριστόφορος Γεωργόπουλος. Κατασκευάζοντας συναίνεση: Ο κλάδος της πολιτικής επικοινωνίας.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΑΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ: Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ.

    Έχουμε επανειλημμένως χαρακτηρίσει τους πολιτικούς ως βασικούς πυλώνες του συστήματος κατήχησης, δίπλα σε ΜΜΕ και ακαδημαϊκούς. Στο πλαίσιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, όπως αυτός εκφράζεται στο νεοφιλελεύθερο δόγμα, εκεί όπου η οικονομική σφαίρα επικρατεί πλήρως έναντι της κοινωνίας, η πολιτική μοιραία υποτάσσεται στους κανόνες της αγοράς. Αναπόφευκτα, εμφανίζεται και ισχυροποιείται εντός του πολιτικού παιχνιδιού ο κλάδος της πολιτικής επικοινωνίας.

     Η ύπαρξη και μόνο του κλάδου φανερώνει την μετατροπή της πολιτικής σε θέαμα, την υπαγωγή της στους κανόνες της αγοράς, την σύλληψη του πολίτη ως καθοδηγούμενου πελάτη. Ο κλάδος εμφανίζεται πριν από μισό περίπου αιώνα στις ΗΠΑ και για τριάντα χρόνια παραμένει αμερικανική υπόθεση. Έκτοτε, κατακτά σταδιακά τις υπόλοιπες χώρες του δυτικού κόσμου. Ως όρος περιλαμβάνει το σύνολο της πολιτικής στρατηγικής, εμπεριέχει την διατύπωση κάθε μηνύματος, τον προγραμματισμό κάθε κίνησης, λεκτικής και σωματικής έκφρασης, τον εν γένει σχεδιασμό μίας τακτικής ικανής να δημιουργήσει θετική απήχηση του υποψηφίου στο κοινό. Οι σύμβουλοι επικοινωνίας εστιάζουν αποκλειστικά στην ανταπόκριση του κοινού. Οι αιτίες των θετικών ή αρνητικών αντιδράσεων παραμένουν αδιάφορες. Αρκεί να εντοπιστούν τα ουσιώδη ανορθολογικά πρότυπα, οι μηχανισμοί απόσπασης της ψήφου από τον πολίτη- στόχο. Υποτίθεται πως αν ο επικοινωνιακός σχεδιασμός δεν αναιρεί ή δεν περιορίζει υπέρμετρα την κριτική πρόσληψη του μηνύματος από τρίτους, η επικοινωνιακή πολιτική έχει θεμιτό ενημερωτικό- πληροφοριακό χαρακτήρα. Όμως όταν ως αντικειμενικός στόχος της εν λόγω επιστήμης ομολογείται η πρόκληση εντυπωσιασμού και η δημιουργία εντυπώσεων, όταν κάθε χειρονομία, έκφραση, εξωτερική εμφάνιση γίνεται αντικείμενο μελέτης για να αποσπάσει η ίδια την προσοχή του κοινού, πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για αποδεκτή ενημέρωση; Η τεχνική του αντιπερισπασμού ήταν και παραμένει ευθέως απατηλή. Αν το παιχνίδι παίζεται στο επίπεδο της κόμμωσης, της γλώσσας του σώματος, του εύκολου σλόγκαν και των δημοσίων σχέσεων, τότε ο μεστός- ουσιαστικός λόγος εξ’ ορισμού περιθωριοποιείται.

     Η πολιτική επικοινωνία είναι συνεπώς χώρος κατασκευής πολιτικών. Ο επικοινωνιολόγος θα καθορίσει κάθε κίνηση του υποψηφίου. Ανάλογα με το αν είναι άσημος ή αναγνωρίσιμος, με το αν κατέχει ήδη ή όχι κάποιο αξίωμα, με το αν η δύναμη του εντοπίζεται στα τυπικά προσόντα, την ρητορική δεινότητα ή τις κοινωνικές διασυνδέσεις, καθετί θα παίξει ρόλο στο τελικό πλασάρισμα. Το προεκλογικό σλόγκαν θα αποτελέσει τον τελικό προσδιορισμό του υποψηφίου, αυτό που θα ταυτιστεί με το πρόσωπό του και θα εμπεδωθεί από την κοινή γνώμη. Αν λοιπόν η εικόνα κατασκευάζεται και αν ο πολιτικός προσδιορίζεται από μία απομνημονεύσιμη, διαφημιστικού τύπου, ατάκα, τότε η πολιτική δεν έχει καμία σχέση με ιδεολογικές τοποθετήσεις, με ουσιαστική επίλυση προβλημάτων και τεκμηριωμένο δημόσιο διάλογο. Αυτά παραμένουν γράμμα κενό περιεχομένου, απευθυνόμενα στους ρομαντικούς ενός ιδεατού πλουραλισμού.

     Επισημαίνουμε πως ο τομέας της πολιτικής επικοινωνίας εμφανίζεται άμεσα εξαρτημένος από την δύναμη της εικόνας. Η ανάπτυξη του χρονικά συμπίπτει με την επικράτηση της τηλεόρασης. Ως άμεσο και διαδραστικό μέσο, η τελευταία παρέχει την ψευδαίσθηση μίας ενεργού συμμετοχής στα πολιτικά. Μακριά από αυτήν, ο προμελετημένος εντυπωσιασμός των κινήσεων του σώματος, της πλαστής εκφραστικότητας και της επιτηδευμένης εξωτερικής εμφάνισης θα ήταν ανέφικτος. Τολμάμε να υποστηρίξουμε πως ο ίδιος ο κλάδος θα ήταν ανύπαρκτος χωρίς την συμβολή της τηλεόρασης.

     Κλείνουμε με την εξής επισήμανση: Η δημιουργία θετικής εικόνας ενός πολιτικού στο κοινό στηρίζεται κατά 55% στην γλώσσα του σώματος, κατά 38% στον τόνο της φωνής και κατά ένα γενναίο 7% στην λογική, το πολιτικό πρόγραμμα και τα επιχειρήματα. Τα συγκεκριμένα ποσοστά δεν αποδίδονται σε αντικαθεστωτικούς συνομωσιολόγους. Διατυπώθηκαν, το 1998, στο Σεμινάριο Πολιτικής Επικοινωνίας που οργάνωσε το Ινστιτούτο Κωνσταντίνος Καραμανλής, για να εμπεδώσουν καλύτερα το νόημα της πολιτικής τα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας.