Ο κριτικός λόγος για το έγκλημα, την κοινωνική απόκλιση και τη διαχείρισή τους

Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2014

Ιστορικά 2. Στεφανία Γιακουμάτου. Η περίοδος του εμφυλίου και ο ξύλινος λόγος, Ιούνιος 2014




Ιστορικά 2. Στεφανία Γιακουμάτου. Η περίοδος του εμφυλίου και ο ξύλινος λόγος

Ιούνιος, 2014


            Στην παρούσα εργασία προσπάθησα να συνδέσω την γλώσσα/λόγο που χρησιμοποιούσαν κατά την περίοδο του εμφυλίου στις Εφημερίδες με το λόγο που χρησιμοποιούσαν σε ένα τόπο εξορίας, όπως η Μακρόνησος. Αρκετές φορές στην διάρκεια της εργασίας αντιμετώπισα το δίλημμα, πώς να αναφέρομαι στους “αριστερούς” και πώς στους “δεξιούς”. Ένιωθα ότι άθελα μου και ο δικός μου λόγος καθοδηγείται και ορίζεται. Για να υπάρξει αυτή η συμπύκνωση των σελίδων δεν συμπεριέλαβα αρκετά αποκόμματα από εφημερίδες. Προσπάθησα να χρησιμοποιήσω τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα.



            Η εργασία περιλαμβάνει αποκόμματα εφημερίδων από την χρονική περίοδο 1940-1950 που αφορούν την Κεφαλλονιά. Θα παρουσιάσω το ΕΑΜ κατά την ίδρυση του και στατιστικά στοιχεία που αφορούν τον εμφύλιο της Ελλάδας (1946-1949), στην συνέχεια θα χρησιμοποιήσω κάποια ηχητικά ντοκουμέντα από τη Μακρόνησο με τα οποία θα συγκρίνω τον τρόπο ομιλίας και χρήσης των λέξεων με αυτόν που έγραφε μία τοπική εφημερίδα κατά την ίδια περίοδο.
            Οι εφημερίδες που χρησιμοποίησα είναι οι: “Αναγέννησις” και “Τα Νέα Κεφαλλονιάς και Ιθάκης”, δύο εφημερίδες αρκετά συντηρητικές.
            Το υλικό από τις εφημερίδες που έχω μαζέψει, αναφέρεται σε “Προκηρύξεις”, “Υπεύθυνοι Δηλώσεις”, “Επικηρύξεις”, “Δηλώσεις Μετανοίας”, “Ειδήσεις της Εβδομάδας”, “Αστυνομικόν Δελτίον”, “αι εκκαθαριστικαί επιχειρήσεις”.
            Συχνή είναι η χρήση της λέξης “συμμοριτών” που αναφέρεται κυρίως σε “κομμουνιστάς”, “προδότες της πατρίδος”. Φαίνεται ότι η έννοια συμμορία-συμμορίτης αλλάζει περιεχόμενο. Οργανωμένη ομάδα κακοποιών, σπείρα, ομάδα ατόμων που δρα για ιδιοτελείς σκοπούς, ομάδα άτακτων νεαρών ατόμων. Συμμορίτης μέλος συμμορίας και κατά την κυβερνητική παράταξη μέλος αντάρτικων δυνάμεων. “Συμμοριτοπόλεμος” ο εμφύλιος του 1946-1949 στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον όρο που χρησιμοποιούσε η κυβερνητική πλευρά.
            Συμμορίτες λοιπόν, προδότες της πατρίδας, ίσως κάπου και υπάνθρωποι, άνθρωποι που εντάχθηκαν στο ΕΑΜ, στον ΕΛΑΣ. Το 80% του Ελληνικού πληθυσμού, ήταν “Βούλγαροι”, “ανθέλληνες” ή πιο απλά ήθελαν μια καλύτερη διακυβέρνηση για την πατρίδα τους. Μέλη και φίλοι του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και Ε.Α. αποτελούσαν αυτό το 80%. Ο μόνιμος ΕΛΑΣ, ο εφεδρικός, το ΕΛΑΝ αριθμούσαν γύρω στους 150.000 άνδρες. Η δράση του ΕΑΜ ήταν πολύπλευρη: ένοπλη δράση, διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες, αγώνας για την επιβίωση σε πόλεις και χωριά, διαφώτιση, ψυχαγωγία, αναγεννητική, κοινωνικοπολιτικά κ.λπ. Για να μπεις στο ΕΑΜ έφτανε η πίστις εις την ανάγκην του Εθνικού Απελευθερωτικού Αγώνος, δεν εξέταζαν το παρελθόν ή τις σχετικές σκέψεις για την μελλοντική ανασυγκρότηση της ελευθέρας και ανεξαρτήτου Ελλάδος. Υπήρχαν “τα αετόπουλα” για τα παιδιά. Επίσης, ο “κλήρος” συμμετείχε στην Αντίσταση: 314 ιερείς πέθαναν στον “συμμοριτοπόλεμο” των μη χριστιανών. Επιπλέον, υπήρξαν και οι “Λαϊκή Δικαιοσύνη”, “Επιμελητεία του Αντάρτη”, “Εθνική Αλληλεγγύη”, “Εθνική Πολιτοφυλακή”.
            Ο Ελληνικός Εμφύλιος θεωρείται ως η πρώτη πράξη του ψυχρου πολέμου. O Δερτιλής στο βιβλίο του για την ιστορία του ελληνικού κράτους, αναφέρεται στους εμφυλίους που πέρασε η Ελλάδα και αναρωτιέται αν πρόκειται για κακοδαιμονία. Ο Εμφύλιος Πόλεμος που κράτησε τρία χρόνια, 1946 – 1949 (επίσημα), κόστησε την ζωή σε 70.000 ανθρώπους, αριθμός που αγγίζει το άθροισμα των τριών προηγούμενων πολέμων (Βαλκανικοί, Μικρασιατική εκστρατεία και Ελληνοϊταλικός – Ελληνογερμανικός). Παράλληλα σε 684.607 ανέρχεται ο αριθμός των ατόμων που έφυγαν, εκούσια αλλά τις περισσότερες φορές ακούσια, από την χώρα κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Κ. Τσαλδάρη. Ο δε Σ. Γρηγοριάδης αναφέρει ότι περίπου 700.000 χωρικοί ήταν ξεριζωμένοι, 90.000 άτομα είχαν φύγει από την χώρα, 50.000 αριστεροί ήταν καταδιωκόμενοι και άλλοι 50.000 βρίσκονταν σε φυλακές ή σε διάφορους τόπους εξορίας: Ικαρία, Λέρος, Φολέγανδρος, Μακρόνησος και γενικά όλα τα στρατόπεδα “εθνικής αναμόρφωσης”. Στο τέλος, βέβαια, κάποοιες δεκαετίες αργότερα, υπήρξε η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης.*
             Ο Τύπος, λοιπόν, ως “πολιτισμικό προϊόν που συμμετέχει στην κατασκευή της είδησης που υποτίθεται ότι μεταδίδει μέσα από πολλές επιλογές, το ύφος, τις λέξεις, τη θέση, τη μορφή και την έκταση της παρουσίασης [...] (σ)υνιστά ένα ορισμένο είδος κειμένου που μοιράζεται κώδικες και συμβάσεις με άλλα κείμενα στο πλαίσιο ενός ενιαίου εννοιολογικού πεδίου, ενώ τα νοήματα που παράγει και διακινεί είναι πολλαπλά, μεταβαλλόμενα και εξαρτώμενα από το εκάστοτε συμφραζόμενο της παραγωγής και της χρήσης του” ( P. DahlgrenColin Sparks επιμ, Journalism and Popular Culture, Sage, Λονδίνο, 1992 και ειδικότερα P. Dahlgren, “Introduction”, σ. 22). Πολλαπλές αναγνώσεις και ερμηνείες λοιπόν, αφού η είδηση αποτελεί ταυτόχρονα πληροφορία και ερμηνεία (“Segments” του R. Guha στο “The Prose of Counter Insurgency”). Ίσως οι εφημερίδες τις εποχής με τα σχετικά άρθρα να “συντηρούν τις φοβίες και ερεθίζουν τις κρυφές επιθυμίες των μικροαστών”.
            Η σημασία του Εμφυλίου φαίνεται και στα μετεμφυλιακά χρόνια, την περίοδο της δεκαετίας του 1960, που “η τοποθέτηση από την πλευρά των νικητών ή των ηττημένων συνιστά αυτόχρημα θετικό ή αρνητικό πρόσημο” σε κάποιο δικαστήριο ακόμη και ως μάρτυρας (“Δια λόγους τιμής Βία, συνασθήματα και αξίες στη μετεμφυλιακή Ελλάδα”εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2006) (σ.109)
            Αρχικά θα αναφερθώ στις Προκηρύξεις των εφημερίδων της εποχής. Δηλαδή δημόσιες επίσημες αναγγελίες για μελλοντικές ενέργειες της κυβέρνησης με ταυτόχρονη παρουσίαση των θέσεων της. Ο χρόνος όμως της πρώτης προκήρυξης (19.06.1948)
συμπίπτει με τον χρόνο άφιξης του νέου στρατιωτικού Διοικητή (12.06.1948).

            “ΑΦΙΞΙΣ ΣΤΡΑΤ. ΔΙΟΙΚΗΤΟΥ Τήν προπαρελθούσαν Παρασκευήν αφίκετο διά τού ατμοπλοίου «Σύρος» ο διορισθείς Στρατιωτικός Διοικητής Κεφαλληνίας Συνταγματάρχης κ. Ηρακλής Σγούρος. Μετά του Στρατιωτικού Διοικητού αφίκετο επίσης καί ο ανώτερος Διοικητής Χωροφυλακής Πελοποννήσου Συνταγματάρχης κ. Κατσαμπής. Σκοπός της αφίξεως τών δύο ανωτέρων αξιωματικών Στρατού καί Χωροφυλακής είναι η καταστολή της ανταρσίας είς τήν Κεφαλληνίαν”.2

            “ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ προς τον λαό της Κεφαλληνίας
Ανέλαβον την Στρατιωτική Διοίκησιν της Κεφαλληνίας και θ' ασκήσω το λειτούργημα δι' δακατέστην υπεύθυνος μετ' αμεροληψίας, δικαιοσύνης και αυσεημότητος προς πάσαν κατεύθυνσην. Γνωρίζω την ψυχολογία σας, την ιδιοσιστασίαν σας και τον υπερήφανο χαρακτήρα σας και σας δηλώ ότι εν τη αναπτύξει των προσπαθειών μου α) Ουδείς έχει να φοβηθή τι δια τα Πολιτικά του φρονήματα εφ' όσον βεβαιωμένος αμέσως ή εμμέσως δεν συμμετέχη της ανταρσίας. β) Προς τους παραπλανεμένους και εβρισκόμενους εις τα όρη συμμορίτας τούς βαυκαλιζομένους με φρούδα όνειρα συμμοριακής επικρατήσεως δηλώ ότι ο συμμοριακός αγών εκάμφθη και ότι εφ' όσον υπάρχει ακόμη καιρός και πρίν μοιραίως και χωρίς να το εννοήσωσιν, περιπλεχθώσιν υπό επιτήδιων και εις ετέρας ανεπανόρθωτους εκνόμος ενέργειας να σπεύσωσιν να παρουσθιασθώσιν το ταχύτερον εις τας αρχάς πριν αντιμετωπίσωσιν την πυγμίν του κράτους. Πας συμμορίτης παρουσιαζόμενος μετά του οπλισμού του και μη ενεχόμενος εις άλλας εκνόμους ενέργειας μετά τυπικήν εξέταση δηλών μετάνοια θ' αφίεται ελεύθερος. Δια τα ανωτέρω δύο κατηγορίας εγγυώμαι προσωπικώς τήν ατομικήν τών ασφάλειαν, τήν ανθρώπινην τών αξιοπρέπειαν και τήν άμεσον κατάπαυσιν τών οικογενειών τών καί τής περιουσίας τών. Προσκαλώ τους γονείς, αδελφους, συγγενείς, φίλους τών συμμοριτών ώς καί πάντα δυνάμενον να έχει επίδρασιν τινά έπ' αυτών, να με συνδράμωσιν εις το έργον μου καί ν' ασκήσωσιν πάσαν προσπάθειαν όπως εισακουσθώσιν οι λόγοι μου εγκαίρως, διότι οπωσδήποτε η ανταρσία εις την ωραίαν ταύτην Νήσον θα εξαληφθή καί η προσπάθειά μου θα είναι η εξάλειψις αυτή να συντελεσθή ταχέως καί όσον το δυνατόν με ολιγώτερα θύματα.'Εν 'Αργοστολίω τη 6 Ιουνίου 1948, Ο Στρατιωτικός Διοικητής Σγούρος Ηρακλής Συνταγματάρχης”1.

            “ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ Πρός άπαντας τούς κατοίκους Κεφαλληνίας εξοντωθέντων απάντων τών Συμμοριτών Κεφαλληνίας και επιθυμών τήν διατήρησιν τής τάξεως και ευνομίας τών κατοίκων ΠΡΟΣΚΑΛΩ άπαντας τούς κατέχοντες όπλα οιουδήποτε Τύπου ή πιστόλια, περίστροφα άνευ αδείας, η χειρομβοβίδας καί ενγένει πυρομαχικά όπως, εντός 5νθήμερου από σήμερον παραδώσωσιν ταύτα εις τάς οικείας τής περιφέρειας των Αστυνομικάς Αρχάς επί αποδείξει. Μετά τήν λήξιν τής προθεσμίας ταύτης πάς συλαμβανόμενος κατέχων εις τήν κατοχή του Πολεμικόν όπλον θα συλαμβάνεται καί θα παραπέμπεται εις το Στρατοδικείον. Εφιστώ τήν προσοχήν απάντων καθόσον προτίθεμαι να φανώ αμείλικτος κατά παντός μη συμμορφούμενου πρός τήν παρούσαν μου. Δηλώ ότι γνωρίζω τούς κατέχοντας απηγορευμένα όπλα. Τής παρούσης εξαιρούνται οι κατέχοντες: 1) Πολεμικά όπλα επιστρατευθέντες δι' εγγράφου προσκλήσεως τής Στρατιωτικής Διοικήσεως Κεφαλληνίας ώς ΜΕΑ, οι μη επιστρατευθέντες και κατέχοντες τοιαύτα δοθέντα υπό τής Σ.Δ. Κεφαλληνίας να τά παραδώσωσιν εις τόν Ανθυπολοχαγόν κ. Κοσμετάτον εντός τής αυτής προθεσμίας. 2) Οι κατέχοντες κυνηγετικά όπλα. Εν Αργοστολίω τη 3 Δεκεμβρίου 1949 Ο Διοικητής της Δ/σεως Χωρ/κής Κεφαλληνίας Νικολ. Σταυριανόπουλος Ταγματάρχης Χωρ/κής”.3

            “ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ του κ. Ταξιάρχου Αριθμ.11 Τηλ-κη ΟΝ. Προς Δ.Χ. Κεφαλληνίας – 'Απαντας Υπηρεσίας της καί Μ.Α. Χωρ/κής – (Μερίμνη Δ.Χ. Κεφαλληνίας) Κατόπιν επιμόνων καί εντατικών ενεργειών τών αποσχασμάτων Χωροφυλακής και ΜΕΑ επετεύχθη σήμερον η εξόντωσις τών 1) αρχισυμμορίτου Κουλουμπή κατασχεθέντος καί τού αρχείου του καί τών Κ.Σ. 2) Δημητρίου Γρηγοράτου καί 3) Γερασίμου Ανδρεόλα Στοπ. Ιδία τύχη αναμένει καί υπολοίπους, εάν δεν σπεύσουν να παρουσιασθούν είς τάς πλησιέστερας αρμόδιας Αρχάς, επωφελούμενοι τών υπό τού Νόμου παρεχομένων ευεργετημάτων Στοπ. Παρούσα λάβη ευρείαν δημοσιότητα διά παντός προσφόρου μέσου καί διά τοιχοκολλήσεως καί επ' εκκλησίας αναγνώσεως Στοπ. Αργοστόλιον 22-9-49 Ο Περιοδεύων Ανώτερος Διοικητής Πολυκράτης Γεωρ. Ταξιάρχης”.4

            “ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΟΙ ΚΕΦΑΛΛΩΝΙΤΕΣ Η Α.Σ.Δ. ΠΕΛ/ΣΟΥ πήρε τήν απόφασι νά λευθερώση τό όμορο νησί σας. Τα τμήματα της πού αποβιβάσθησαν κιόλας στις ακτές τού νησιού σας ήρθαν μέ τήν απόφασιν να σας σαρώσουν. Υπάρχει όμως καιρός νά σκεφθήτε. ΠΑΡΑΔΟΘΗΤΕ Παρουσιασθήτε ομαδικά στα Εθνικά τμήματα καί μήν φοβάσθε τίποτα. Θα μείνετε αμέσως ελεύθεροι. Η Πατρίδα σας δέχεται καί σας συγχωρεί. Άν μέσα σε ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ δεν κάνετε αυτό θα συντριβήτε. Θ' αφανισθήτε. Παράδειγμα ας γίνει η Πελοπόννησος. Χιλιάδες συμμορίτες του Μωρηά σαρώθηκαν. Μη θέλετε να πεθάνεται σαν προδότες. Είσθε καί εσείς Έλληνες παρασυρμένοι σήμερα. Μπορείτε όμως αύριο να ζήσετε καί σείς σαν καλοί Έλληνες. Αν οι καπεταναίοι σας σας εμποδίζουν σκοτώστε τους και παρουσθιαστήτε. Βρισκόσαστε σ' ένα νησί αποκλεισμένο, δρόμος διαφυγής δεν υπάρχει. Ή θα παραδοθήτε καί θα ζήτε σάν Έλληνες ή θα εξοντωθήτε σάν προδότες. Μην χάνεται τσάμπα τα νιάτα σας. Μη βάζεται σε πένθος τους δικού σάς. ΠΑΡΑΔΟΘΗΤΕ 30.05.1949 Η Α.Σ.Δ. ΠΕΛ/ΣΟΥ”5   *                        

“ΠΡΟΚΗΡΥΞΕΙΣ ΤΟΥ κ. ΕΠΙΤΕΛΑΡΧΟΥ” Ο επιτελάρχης καί Διοικητής τών αφιχθέντων δυνάμεων έθεσεν εις κυκλοφορίαν τάς κάτωθι προκηρύξεις. ΔΙΑΒΑΣΕ ΚΑΙ ΣΚΕΨΟΥ Όσοι βρίσκεσται στα βουνά τής ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ παρασυρμένοι από τά απατηλά συνθήματα του Κ.Κ.Ε καί σκοτώνεστε χωρίς σκοπό, είναι καιρός να σκεφτείτε μερικά πράγματα καί ν' αποφασίσετε τί πρέπει να κάνετε. Ξ έ ρ ε τ ε ότι το Κ.Κ.Ε με τήν ολομέλειαν του παραχωρεί την Μακεδονία στους Σλάβους; Γ ν ω ρ ί ζ ε τ ε ότι ύστερα απ' την οήν ολομέλια ο Γρηγορίαδης, ο Μαντάκας και μία σειρά στελέχη του Ε.Α.Μ καί του Κ.Κ.Ε διεχώρισαν τις ευθύνες τους καί ετάχθησαν στην πλευρά του Έθνους; Ξ έ ρ ε τ ε ο Ζαχαριάδης πού στήν οην ολομέλεια μίλαγε για νίκη, τώρα ζητάει συμβιβασμό με μόνο όρο τη νομιμότητα του Κ.Κ; Δ έ ν  μ ά θ α τ ε ότι ο Μάρκος πετάχτηκε γιατί υποστήριζε ότι δεν μπορούσε να νικήση ο «Δ.Σ.Ε.» καί χαρακτηρίστηκε οπορτουνιστής; ΞΕΡΕΤΕ ΟΤΙ Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΕ καί όσοι ήσαν στο βουνό σκοτώθηκαν, πιάστηκαν ή παραδόθηκαν; Γ ν ω ρ ί ζ ε τ ε ότι η Ρούμελη είναι πέρα για πέρα στο χέρι του Στρατού μας; Μ ά θ α τ ε ότι στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη ο στρατός τσάκισε τους συντρόφους σας και πήρε τη γραμμή των οχυρών; Αν όλα αυτά δεν τα ξέρατε, σας τα λέμε εμείς. Σας τα λέμε γιατί σας θεωρούμαι παρασυρμένους και θέλουμε και σείς να σωθήτε όπως και τόσοι άλλοι. Είσαστε Ελληνόπουλα καί τήν τελευταία στιγμή η Ελλάδα σας συγχωρεί και σας καλεί να παρουσιασθήτε. ΕΜΠΡΟΣ ΛΟΙΠΟΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΘΗΤΕ όλοι στον Εθνικό Στρατό και δεν θα σας πειράζει κανείς. Θα μείνετε ελεύθεροι. Η πατρίδα σας συγχωρεί και σας δέχεται. Αν οι καπετανέοι σας δέν θέλουν νά παρουσιασθούν καί εμποδίζουν καί εσάς, σκοτώστε τους και φύγετε. Αρκετά σας πήραν στο λαιμό τους. Αν μείνεται στο βουνό αργά ή γρήγορα θα σκοτωθήτε. Σκεφθείτε την Πελοπόννησο πού είναι τόσο μεγαλύτερη από το νησί σας και όμως ξεκαθάρισε. Μην χάνεται τζάμπα τα νιάτα σας, μη βάζετε σέ πένθος τους δικούς σας. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΘΗΤΕ. Το παιχνίδι χάθηκε. Σκεφθήτε και πράξετε. 30-5-49 Α·Σ·Δ Πελ/σου”.
           
“ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ ΤΟΥ κ. ΤΑΞΙΑΡΧΟΥ Αριθμ. 11, Τηλ-κη ΟΝ. Πρός Δ.Χ. Κεφαλληνίας – Άπαντας Υπηρεσίας της καί Μ.Α. Χωροφυλακής – (Μερίμνη Δ.Χ. Κεφαλληνίας). Κατόπιν επιμόνων καί εντατικών ενεργειών τών αποσπασμάτων Χωροφυλακής και ΜΕΑ επετεύχθη σήμερον η εξόντωσις τών 1) αρχισυμμορίτου Κουλουμπή κατασχεθέντος καί του αρχείου του καί των Κ.Σ. 1) Κουγιανού, 2) Δημήτριου Γρηγοράτου και 3) Γεράσιμου Ανδρεόλα Στοπ. Ιδία τύχη αναμένει και υπολοίπους,εάν δεν σπεύσουν να παρουσιασθούν είς τάς αρμόδιας αρχάς, επωφελούμενοι των υπό τού Νόμου παρεχόμενων ευεργημάτων Στοπ. Παρούσα λάβη ευρείαν δημοσιότητα διά παντός προσφόρου μέσου καί διά τοιχοκολλήσεως καί επ' έκκλησιάς αναγνώσεως Στοπ. Αργοστόλιον 22-9-1949 Ο Περιοδεύων Ανώτερος Διοικητής Πολυκράτης Γεώρ., Ταξίαρχος”
            Συμπερασματικά, στην πρώτη του δημόσια ανακοίνωση, δηλώνει την παρουσία του και αναφέρει τους σκοπούς του, κάνει επίκληση στην οικογένεια, ενώ παράλληλα αναφέρεται στους αντάρτες με τον όρο “συμμορίτες”. Ένα είδος προτροπής και προειδοποίησης τονίζοντας παράλληλα το κάλος του νησιού. Στην συνέχεια δίνει χρονικό περιορισμό για την παράδοση των όπλων από τους “συμμορίτες” στην προσπάθεια εξόντωσης της άλλης πλευράς. Επίσης λίγο αργότερα χρησιμοποιεί την δολοφονία τεσσάρων εαμιτών από χωροφύλακες για να τρομοκρατήσει, καθώς τονίζει ότι όσοι δεν παραδοθούν θα έχουν την ίδια μοίρα· η συγκεκριμένη προκήρυξη είχε πάρει αρκετή δημοσιότητα και είχε τοιχοκολληθεί, μία ένδειξη ισχύς. Στην προκήρυξη της 30.05.1949, προσπαθεί να κάνει επίκληση στο συναίσθημα, να διεγείρει ανάμικτα συναισθήματα που θα οδηγήσουν στην σύγχυση του δέκτη. Αναφέρεται συνέχεια με τον όρο “παρασυρμένοι”, δηλώνοντας όμως ότι τους καταλαβαίνει και τους συγχωρεί “Η πατρίδα σας συγχωρεί και σας δέχεται.”, ακυρώνει τις ενέργειες τους καθώς αναφέρει ότι σκοτώνονται αναίτια και ότι η κατά πολύ μεγαλύτερη Πελοπόννησος “ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΕ”.  Σε μία παρόμοια ανακοίνωση αναφέρεται “Μη θέλετε να πεθάνεται σαν προδότες”, και τονίζει ότι “θα συντριβήτε. Θ' αφανισθήτε”. Επίσης τους οδηγεί στο να αλληλοσκοτωθούν, “Αν οι καπετανέοι σας δέν θέλουν νά παρουσιασθούν καί εμποδίζουν καί εσάς, σκοτώστε τους και φύγετε. Αρκετά σας πήραν στο λαιμό τους”. Πιο σημαντικό σημείο της ανακοίνωση είναι αυτό που ο Foucault ονομάζει σχέσεις εξουσίας – γνώσεις, το οποίο γίνεται φανερό με την χρήση των λέξεων “Ξέρετε”, “Γνωρίζετε”, “Ξέρετε”, “Δεν μάθατε”, “Ξέρετε”, “Μάθετε”, “ Αν όλα αυτά δεν τα ξέρατε, σας τα λέμε εμείς”, τονίζεται η μειονεκτική θέση στην οποία βρίσκονται, καθώς είναι μία θέση άγνοιας και απομάκρυνσης από την κοινωνία. Τέλος ούτε εδώ λείπει η αναφορά στην οικογένεια, κατεξοχήν μέσω πίεσης. Τέλος, στην εφημερίδα 22-9-49, αναφέρονται τα αρχικά Κ.Σ. “καί τών Κ.Σ. 2) Δημητρίου [...]” (κομμουνιστοσυμμορίτες;)!
                        Σειρά έχουν οι ανακοινώσεις, τα αστυνομικά δελτία καθώς και οι ειδήσεις της εβδομάδας. Γίνεται ενημέρωση της κατάστασης που επικρατεί στο νησί και αναφορά ότι τα όποια μέτρα πάρθηκαν για το καλό του έθνους και ότι δεν είχαν σκοπό να βλάψουν τον αθώο πληθυσμό, όμως φταίνε οι “συμμορίτες” για τα μέτρα που λαμβάνονται και δημιουργούν προβλήματα συνολικά στον πληθυσμό του νησιού “Ο Συμμοριτισμός πλήσσει την ύπαρξη του Έθνους και ενώπιον της σωτηρίας του Έθνους πάσα θυσία είναι μικρά.”, είναι φανερή η προσπάθεια να σπείρουν την διχόνοια στην κοινωνία και να αποτρέψουν οποιαδήποτε πιθανή βοήθεια ή συμπάθεια προς τους “συμμορίτες”, “Ιδιαιτέρως τονίζομεν τήν ευθύνην εκείνων πού τούς βοηθούν καί τους υποστηρίζουν καθ' οιονδήποτε τρόπο. Έχουν τήν ιδίαν με τούς συμμορίτας ευθύνην απέναντι του Κεφαλληνιακού Λαού διά τάς ζημίας, τάς ταλαιπωρίας καί τάς καταστροφάς είς τας οποίας υποβάλλεται.”. Ενώ για μία ακόμη φορά τονίζεται η σίγουρη εξόντωση των “συμμοριτών” η σημασία της οικογένειας αλλά και το κάλος του νησιού με την υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια του νησιού που έρχεται σε αντιδιαστολή με την ύπαρξη του ΕΑΜ.
           
“ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟΝ ΤΗΣ ΚΕΦ/ΝΙΑΣ Ο Στρατός ευρίσκεται εις τήν Νήσον σας με εντολήν και απόφασιν εκκαθαρίσεως τής ανταρσίας. Διά τήν εκπλήρωσιν τής αποφάσεως αυτής είμεθα υποχρωμένοι να λάβωμεν σκληρά μέτρα. Εφαρμόζοντες τάς εντολάς του Αρχιστρατήγου καί του Ανωτάτου Στρατιωτικού Διοικητού Πελοποννήσου εθέσαμεν τήν νήσον από χθές εν πολεμικώ συναγερμώ. Ως πρώτο γενικόν μέτρον διετάξαμεν τήν σύμπτηξιν τών χωρίων τής νήσου. Σταθμίζω καλώς τάς ταλεπορίας καί τάς ζημίας τάς οποίας συνεπάγεται τον μέτρον τούτο εις την εποχήν μάλιστα της συγκομιδής, και λυπούμαι βαθύτατα. Ο Συμμοριτισμός πλήσσει την ύπαρξη του Έθνους και ενώπιον της σωτηρίας του Έθνους πάσα θυσία είναι μικρά. Είμεθα αποφασισμένοι να εξοντώσωμεν κάθε ίχνος συμμοριτισμού είς τήν νήσον καί νά αποδώσωμεν εις αυτήν τήν ησυχίαν καί τήν ηρεμίαν. Ιδιαιτέρως τονίζομεν τήν ευθύνην εκείνων πού τούς βοηθούν καί τους υποστηρίζουν καθ' οιονδήποτε τρόπο. Έχουν τήν ιδίαν με τούς συμμορίτας ευθύνην απέναντι του Κεφαλληνιακού Λαού διά τάς ζημίας, τάς ταλαιπωρίας καί τάς καταστροφάς είς τας οποίας υποβάλλεται. Διά τούτο θα είμεθα αμείλικτοι απέναντι αυτών. Ίσως πληγούν καί αθώοι εκ τών ληφθησομένων μέτρων. Ατυχώς είναι αναπόφευκτον. Είμεθα αποφασισμνένοι και ζητούμεν να κατανοηθή καλώς τούτο από τον πληθυσμό ίνα πρός πλήρη εξόντωσιν τού συμμοριτισμού λάβωμεν όλα τα απαιτούμενα μέτρα ανεξαρτήτως τών ζημιών καί τών καταστροφών τάς οποίας ταύτα θα προκαλέσουν. Κατόπιν τής δημοσίας δηλώσεως τού Αρχιστρατήγου καλούμεν τούς συμμορίτας να παραδοθούν. Θα σεβασθώμεν τήν ζωήν των καί θα κριθούν επιεικώς. Διά της παραδόσεως τών θα σώσουν τόν εαυτίν τών καί τους φίλους τών από τήν β έ β α ι α ν  ε ξ ό ν τ ω σ ι ν καί τήν Κεφαλληνία από την καταστροφή. Εάν δέν υπολογίζουν τών ευατό των δέν έχουν όμως το δικαίωμα να βυθίζουν την νήσον είς τήν καταστροφή, αρκετά τήν εταλαιπώρησαν μέχρι τούδε. Η ευθύνη όλων τών μέτρων τα οποία ο Στρατός αναγκάζεται να λαμβάνη βαρύνει αποκλειστικώς καί μόνον τούς συμμορίτας καί εκείνους πού τούς υποστηρίζουν. Λυπούμεθα βαθύτατα διότιαναγκαζόμεθα να επιβάλωμεν είς τον γενναίον καί υπερήφανο Κεφαλληνιακόν Λαόν μέτρα σκληρά και καταστροφικά, αλλά ο στρατός είναι υποχρεωμένος να εκτελέση το καθήκον του. Ευχόμεθα να είναι ταχεία η εξόντωσις του Συμμοριτισμού είς τήν ωραίαν νήσον σας διά να περιορισθούν αι ζημίαι είς τα ελάχιστα επίπεδα. Διά τούτο είναι καθήκον παντός πολίτου να συνδράμη θ ε τ ι κ ώ ς τό έργον του Στρατού. Θα προσφέρη ύψιστην υπηρεσίαν στήν ιδιαιτέραν του πατρίδα τήν κεφαλληνίαν. Αργοστολίον 5.7.1949 ΕΚ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤ. ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ”.6
           
            Συχνή ήταν η ύπαρξη υπεύθυνων δηλώσεων/ δηλώσεων μετανοίας στις στήλες των εφημερίδων, ενδεικτικά:

“ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΗΛΩΣΙΣ Ο υπογεγραμμένος Διονύσις Γερασίμου Ληξουρίου, εξ απολύτου πρωτοβουλίας μου δηλώ τα ακόλουθα. Κατά την διάρκειαν τής εχθρικής κατοχής τής πατρίδος μας πιστεύων ότι η οργάνωσις του Ε.Α.Μ. επεδίωκε εθνικούς καί απελευθερωτικούς σκοπούς, ανεμείχθην εις τήν οργάνωσιν αυτήν ως απλούν μέλους καί ως Πρόεδρος τής Κοινότητας επί Κυβερνήσεως εθνικής ενότητας, θεωρών, ότι εξεπλήρουν καθήκον έναντι της δούλης Πατρίδος μου. [...] Ήδη οικεία βουλήσει δηλώ ότι ως Έλλην πανών διά τάς συμφόρας τής πατρίδος απ' αρχής απεκήρυξα και αποκηρύσσω τήν έξωθεν επιβλειθήσαν αδελφοκτόνον ανταρσίαν, ως καί τα συνεργούντα καί επιδοκιμάζοντα ταύτην κόμματα καί πρόσωπα, ως ολεθρίως σκοπούσαν την υποδούλωσιν τής προσφιλούς Πατρίδος καί τήν απώλειαν τής Εθνικής μας οντότητας. Αργοστόλιον 30-06-1948 Ο Δηλών Διον. Γ. Ελευθεράτος.7  ΣΥΝΕΧΕΙΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ

            “ΔΗΛΩΣΙΣ Ο κάτωθι υπογεγραμμένος Νικόλαος Γ. Μινέτος δηλώ ότι, ούτε εγώ, ούτε κανένα μέλος τής οικογένειας μου υπήρξαμεν η είμεθα κομμουνισταί, πάσα δε περί του εναντίου εισήγησης η κατηγορία καί επιβουλής εμού καί τής οικογένειας μου. Αργοστόλιον 1/10/46 Ο Δηλών Ν. Μινέτος”

            “ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΗΛΩΣΙΣ Ο κάτωθι υπογεγραμμένος Κων/νος Λεγάτος του Σωτηρίου δηλώ ότι εγγράφην είς τήν Ε.Π.Ο.Ν κατά τήν χρονολογίαν του 1944 πιστέψας εις τούς απελευθερωτικούς της σκοπούς ότε ήμην 16 έτων. Αντληφθείς δε μετ' ολίγον διάστημα την υπουλίαν έπαυσα να είμαι μέλος της. Αποκηρύσσω το κομμουνιστικόν κόμμα καί τες παραφυάδας αυτού οργανώσεις ως προδοτικός καί αντεθνικάς στρεφόμενας κατά τής πατρίδος καί τασσόμενος παρά το πλευρόν τής πατρίδος έκτοτε θα ενδιαφέρομαι πάντοτε διά το καλόν της. Ο Δηλών Κων/νος Λεγάτος”12

                “ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ Ο κάτωθι υπογεγραμμένος Ευάγγελος Διονυσίου Σπαθής κάτοικος Χαλιωτάτων Σάμης δηλώ ότι ουδέποτε μέχριν σήμεραν ηκολούθησα τήν κομμουνιστικήν ιδεολογία ούτε ανεμίχθην οπωσδήποτε εις οανδήποτε κίνησην κομμουνιστικήν διότι τυγχάνο εθνικόφρων Έλλην πολίτης και διαπνέομαι καί θα διαπνέομαι πάντοται από τάς καθαράς εθνικιστικάς ιδέας μη συμμεριζόμενος παντάπασιν ότι δήποτε ιδέαν ή κίνηση σχέσιν έχουσαν με τάς κομμουνιστικάς ιδέας. Αργοστόλιο 16/02/1946 Ο Δηλ. Ευαγ. Σπαθής”

“Ο κάτωθι υπογεγραμμένος δηλώ ότι αποκηρύσσω τήν προδοτικήν καί πουλημένην οργάνωσιν του Κ.Κ.Ε είς τήν οποία ανήκων μέχρις τινός κατανοήσας όμως έστω καί αργά, ότι αυτή είναι όργανον τών εχθρών της Πατρίδος, επιδιώκουσα τήν ανατροπήν τού έθνους καί τήν παράδωσιν τού εις αυτούς, μετά βδελυγμίας διακηρύτω ότι δέν ανήκω εις το προδοτικό αυτόν συγκρότημα καί τάσσομαι με τό μέρος τών εθνικοφρόνων πολιτών. Ζήτω ο Βασιλιάς Γεώργιος Β' Μιχαήλ Φιλιππάτος ή Κόντες”
“Δηλώ ότι ουδέποτε και ουδεμίαν ανάμιξιν είχον με το Κ.Κ.Ε ή Ε.Α.Μ καί ότι ανήκω εις τάς τάξεις των εθνικοφρόνων Μενεγάτα 15/12/1946 Ο δηλών Γερασ. Σπ. Μενάγιας”.14

                “ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ. Ο κάτωθι υπογεγραμμένος κάτοικος Πορριαράτων δηλω υπευθύνως ότι αποκηρρύσω το Ε.Α.Μ καί το Κ.Κ.Ε. αν καί είχον παραπλανηθή διότι αντελήφθον ως προδοτικόν εναντίον της πατρίδος μας καί τίθεμαι εις τήν παράταξιν των εθνικοφρόνων Ελλήνων καί της Ελλάδας. Αναφωνώ ζήτω η Ελλάς και ο Βασιλεύς Γεώργιος ο Β! Ο δηλών Μιχαήλ Καλλιβωκάς”

                Η υπεύθυνη δήλωση αποτελούσε ένα χαρτί που με ευθύνη εγγυόταν την εγκυρότητα του, αυτός που υπέγραφε είχε συναίσθηση της ευθύνης αλλά κυρίως της θέσης που βρισκόταν. Σύμφωνα με μαρτυρίες των Σ.Γ., Δ.Σ., Λ.Χ., Κ.Κ., συχνά αυτές οι δηλώσεις (υπεύθυνες και μετανοίας) αποτελούνταν από υπογραφές εξόριστων σε λευκά χαρτιά, που κατόπιν δημοσιεύονταν στον τοπικό τύπο και σε δημόσιους χώρους στους τόπους καταγωγής των εξόριστων. Αυτό είχε διττό στόχο την υποτίμηση των ατόμων με την παράλληλη ένδειξη ισχύος από την πλευρά της κυβέρνησης. Υποτιμούσαν την προσωπικότητα των συγκεκριμένων ατόμων καθώς αμφισβητούσε την εγκυρότητα της ιδεολογίας τους και ταυτοχρόνως απέτρεπε, άλλους πολίτες, από τυχόν φιλικά προσκείμενες προς την αριστερά ή τον κομμουνισμό σκέψεις.

            Στις εφημερίδες της εποχής δεν παραλείπονταν η αναφορά σε επιτυχής (από την κυβερνητική πλευρά) συμπλοκές. Τονίζεται η φθίνουσα πορεία των αντάρτικων δυνάμεων “ εναπομείναντας ακόμη ελαχίστους συμμορίτας”.  Οι όροι “ληστοσυμμορίτες” και “συμμορία” φαίνεται να επαναλαμβάνονται ενώ εμφανίζεται και ο όρος “λησταντάρτες” όταν γίνεται ή τελική αναφορά στην “εκκαθάριση” του νησιού “διά εξοντώσεως καί τών δύο τούτων τελευταίων ληστοσυμμοριτών εκκαθαρίσθη ολοσχερώς η Νήσος μας από τούς λησταντάρτες”. Αποτελούν, δηλαδή, συμπλοκές με θύματα από την αριστερά, πιο συγκεκριμένα:

            “ΠΡΟΣ ΤΕΛΕΙΑΝ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΙΝ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ Η ΕΞΟΝΤΩΣΙΣ ΟΚΤΩ ΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ Μετά τήν εξόντωσιν πρό τίνων ήμερων τών τεσσάρων ληστοσυμμοριτών, μεταξύ τών οποίων καί του διαβόητου Κουλουμπή, τήν 12.34 μετά μεσημβρινήν ώραν τής προχθές Τρίτης, τμήματα τής Βασ. Χωροφυλακής ενεργούντα εντατικάς εξερευνήσεις διά τήν εξόντωσιν καί τών υπολοίπων ληστοσυμμοριτών τής Νήσου, επέτυχον τόν φόνον τριών ετέρων, των Γεράσιμου Ματιάτου ή καπετάν Ρήγα, Κωνσταντίνου Χριστοφοράτου ή Γιατσαμάκαι Αριστείδη Μερκούρη. Αμά τή εμφάνισει τών ανωτέρω τριών ληστοσυμμοριτών είς τήν ορεινήν περιοχήν τών Βλαχάτων Σάμης, αμέσως εκινήθησαν τμήματα Χωροφυλακής είς τό σημείον όπου ενεφανίσθη σάν ούτοι -επί τόπου μετέβη αμέσως καί ο Διοικητής τής Χωροφυλακής – καί κατόπιν συμπλοκής εντός ολίγων λεπτών τής ώρας εφόνευσαν τούτους, μεταξύ τών οποίων καί ο καπετάν Ρήγας, διαβόητος καί ούτος ληστοσυμμορίτης, όστις καθ' όλην τήν περίοδον τής συμμοριακής του δράσεως διεκρίθη διά τα στυγερά εγκλήματα τα οποία διέπραξεν εις βάρος τών κατοίκων τής Νήσου. Τα κινούμενα τμήματα της Χωρ/κής υπεβοήθησαν οι ποιμένες της περιοχής ταύτης υποδεικνύοντες εις αυτά τά πιθανά σημεία πού ήτο δυνατό να ευρίσκονται οι συμμορίται ως και οι Μ.Ε.Α. οίτινες με τα της Χωροφυλακής εκύκλωσαν μεγάλη ακτίνα τής περιοχής εκείνης. Τα τμήματα της Χωροφυλακής βοηθούμενα από ομάδων ΜΕΑ, συνεχίζοντας τά εξευερυνιτικά τών επιχείρησεις καί κινούμενα πέριξ των πιθανών σημείων ευρίσκονται οι εναπομείναντες ληστοσυμμορίτες ήλθον είς νέαν μετ' αυτών επαφήν προχθές Πέμπτη. Πραγματ. Την 12.1/2 ώραν είς τήν ορεινήν περιοχή Σάμης είς γενομένην μετά τών ληστοσυμμοριτών συνάντησιν καί κατόπιν συμπλοκής εφόνευσαν τούς: 1) Γεράσιμον Γρηγοράτον ή Αστραπόγιανον, ένα εκ τών αρχηγών καί τούτον τών συμμοριτών τής Νήσου 2) Διονύσιον Παναγή Μαρκουλάτον πολιτικόν καθοδηγητή τών, 3) Ιωάννην Κωνστ. Καλεραντεν και 4) Λεωνίδα Κοσμά Ζαχαράτον. Επίσης κατά τήν συμπλοκή εφονεύθη καί η μετ' αυτών ευρισκομένη συμμορίτισσα Διονυσία Γρηγοράτου αδελφή του Αστραπόγιαννου, ετών 33. Κατά τήν συμπλοκήν ταύτην εφονεύθη ηρωικός πεσών ο χωροφύλαξ Γεράκης Αντώνιος εκ Κρήτης. Ούτω απηλλάγη η Κεφαλληνία από οκτώ ακόμη ληστοσυμμορίτας. Η ίδια τύχη δε αναμένει καί τούς εναπομείναντας ακόμη ελαχίστους συμμορίτας εάν δεν σπεύσουν νά παραδοθούν είς τα νομίμους Αρχάς”8

                 “ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΗ ΕΞΟΝΤΩΣΙΣ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΛΗΣΤΟΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ Τήν 12.1/2 μεσηβρίαν τής προχθές Πέμπτης εις τήν περιοχήν της Φάλαρης απόσπασμα Χωροφυλακής και ΜΕΑ συνεπλάκη μετά τών αρχιληστοσυμμοριτών Ματθαίου Κουλουμπή και Ηλία Κουγιανού. Κατλα τήν συμπλοκήν αμφότεροι οι διαβόητοι ληστοσυμμορίται εφονεύθησαν. Ούτοι εγένοντο αντιληπτοί από τας εσπερινάς ώρας της προηγούμενης ημέρας. Αμέσως εκινητοποιήθησαν τας μεταμεσονκτίους ώρας αι δυνάμεις Χωροφυλακής και ΜΕΑ και κατόπιν εξερευνήσεων ανεκαλύφθησαν οι ανωτέρω ληστοσυμμορίται και εξοντώθησαν. Επίσης τάς απογευματινάς ώρας της ιδίας ημέρας προχθές Πέμπτη, υπό ετέρου τμήματος Χωροφυλακής και ΜΕΑ κατόπιν συμπλοκής επετεύχθη η εξόντωσις και ετέρων δύο ληστοσυμμοριτών Δημητρίου Γρηγοράτου και Γερ. Ανδρεόλα εις τήν ορεινήν περιοχήν Μουζακάτων. Από όλα τά σημεία τής πόλεως η ειδήσις της εξοντώσεως των ανωτέρω ληστοσυμμοριτών, κατακλύσαντας τήν κεντρικήν πλατεία.”

            Στις “ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ” της εφημερίδας υπήρχε ο τίτλος “Η ΕΞΟΝΤΩΣΙΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ Τάς απογευματινάς ώρας τής χθές Παρασκευής είς τήν ορειήν περιοχήν άνωθεν τού χωρίου Βαλσαμάτα εξοντώθη σαν υπό αποσπάσματος χωροφυλακής οι δύο εναπομείναντες ληστοσυμμορίται Γεράσιμος Κασσιμάτης ή Τσίμπας και Ορέστης Μπόζας. Ούτω διά τής εξοντώσεως καί τών δύο τούτων τελευταίων ληστοσυμμοριτών εκκαθαρίσθη ολοσχερώς η Νήσος μας από τούς λησταντάρτες”8

               
“ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΟΝ ΤΜΗ/ΜΑ 23.09.1949 Από Αντ/ρχην Μαργαρίτην πρός Ανθ/γόν Μεσολωράν Διον, Σ.Δ.Π. Α1. Φ227/147. Υμάς καί τούς άνδρας σας ΜΕΑ 1) Αλυσανδράτο Κωνστ. Του Γαβριήλ 2) Κουγιανόν Γερ. Του Παναγή, 3) Λάντον Γεώργιον, 4) Αλυσανδράτον Κων/νο του Γερασίμου, 5) Μπερδεμπέν Ανδρέα του Νικολάου [...] συγχαίρω θερμά ποιούμενος ευφημόν μνείαν υμών καί εκφράζω τήν πλήρη ευαρισκείαν μου, διά τήν ανακάλυψιν και εξόντωσιν με προφανή κίνδυνον της ζωής σας, τού πλέον αιμοβόρου ληστοσυμμορίτου του Κουλουμπή Ματθαίου και κομμουνιστοσυμμοτίτου Κουγιανού. Μαργαρίτης”

            Στην εφημερίδα της 10.06.1948 γίνεται αναφορά σε μία συμπλοκή και σε μία δολοφονία ενός παιδιού, το παράδοξο είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις υπήρξε ο θάνατος ενός παιδιού “Κατά την συμπλοκήν εφονεύθη καί επταετής παιδίσκη τού ιδιοκτήτου της οικίας.” και  “ΦΟΝΟΣ ΕΝΝΑΕΤΟΥΣ ΠΑΙΔΟΣ”. Η διαφορά των δύο γεγονότων έγκειται στο γεγονός ότι στην πρώτη περίπτωση υπήρξε συμπλοκή αποσπάσματος χωροφυλακής με “συμμορίτες” και το παιδί άνηκε στους “συμμορίτες” ενώ στην δεύτερη περίπτωση δεν διευκρινίζεται η αιτία της ενέδρας παρά μόνο ως “όστις είχε προσφάτους διενέξεις και αφορμάς με τόν μεγαλύτερον αδελφόν.”.

            “ΣΥΜΠΛΟΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ ΧΩΡ/ΚΗΣ ΚΑΙ ΜΑΥ ΜΕΤΑ ΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ Την 10ην νυκτερινήν της παρ. Πέμπτης απόσπασμα εξ ενός χωροφύλακας, ενός Τ.Ο.Δ. καί ενός αγροφύλακας συνεπλάκη με συμμορίαν εις χωρίον Παρισάτα – Πάλλης. Υπό της Στρατ. Διοικήσεως εξεδόθη το κάτωθι ανακοινωθέν. Ανακοινωθέν αριθ. 1. Χθές ώραν 20 ημετέρα περίπολος αναγνωρίσεως εξ ενός χωροφύλακος καί ενός Τ.Ο.Δ. καί ενός αγροφύλακος εισελθούσα εντός οικίας χωρίου Παρισάτα, ενεπλάκη εντός της οικίας μετά συμμορίας πιθανώς Κουλουμπή. Μετ' ανταλλαγήν πυρών συμμορίται ετράπησαν εις φυγήν καί καταδιώκονται υπό ημετέρον τρημάτων. Απώλεια ημετέρων νεκροί δύο (2), ο ιδιώτης Τσουλάτος και ο χωροφύλαξ Τσιρομέρης Ευάγγελος. Τραυματίας εις αγροφύλαξ Βουτσινάς Μιχαήλ ελαφρώς. Απώλειαι συμμοριτών νεκρός εις Εγκαταλειφθείς επί τόπου καί αναγνωρισθείς ως Σπυράτος Σωκράτηςτου Ζαχαρία εξ' Αθέρος. Περιήλθεν εις χείρας μας οπλισμός καί εξαρτήσις τού φοινευθέντος συμμορίτου αναγνωρισθείσα ότι άνηκε είς τον προ καιρού φονευθέντα υπομοίραρχον Κορέα. Κατά την συμπλοκήν εφονεύθη καί επταετής παιδίσκη τού ιδιοκτήτου της οικίας.”

             “ΦΟΝΟΣ ΕΝΝΑΕΤΟΥΣ ΠΑΙΔΟΣ” Τήν νύκτα τής παρελθούσης Κυριακής, εις το χωρίων Κομποθεκράτα, άγνωστοι ένεδρεύοντας έξωθι της οικίας αδελφών Σταθάτου, και εις μίαν στιγμήν καθ' ήν ο μικρότερος των αδελφών Αντώνθιος Σταθάτος, εξήρχετο της οικίας ίνα δόση τροφήν εις τόν μικρόν σκύλλον του, επυροβόλησαν εναντίον του καί τόν εφόνευσαν. Προφανώς η απόπειρα εστρέφετο εναντίον του μεγαλυτέρου τών αδελφών όστις ευρίσκετο εις το εσωτερικών τής οικίας καί τόν οποίο ασφαλώς θα είδεν ο δράστης καί επυροβόλησεν εναντίον του. Πλήν όμως εξ αστοχίας εφονεύθη ο εις τήν αυτήν σκοπευτικήν γραμμήν ευρισκόμενος έν νεαστής αδελφός του. Η σφαίρα εύρε τούτον εις το μέτωπον εξελθούσα εκ του όπισθεν μέρους. Ως ύποπτος συνελήφθη και εκρατήθη ο εκ τζοκελάτων Κραναίας Γ. Χαλιώτης, όστις είχε προσφάτους διενέξεις και αφορμάς με τόν μεγαλύτερον αδελφόν.”13

            Μία ακόμη ένδειξη ισχύς είναι η ενημέρωση για ναρκοθετήσεις, καθώς αυτό σήμαινε ότι έχουν την δύναμη να ελέγχουν την περιοχή και να εγκλωβίζουν. Παράλληλα με αυτή την ανακοίνωση φαίνεται ένα καλό πρόσωπο της κυβέρνησης που νοιάζεται για τους πολίτες, φυσικά δεν αποκλείεται η εκδοχή αυτό να είναι προσπάθεια αποπροσανατολισμού.

                “ΕΙΔΗΣΕΙΣ. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ. Αργοστόλιον τή Ιουλίου 1948 Ανακοινώσις.
Φέρεται εις γνώσιν του Κοινού ότι ΝΑΡΚΟΘΕΤΟΥΝΤΑΙ και ΠΑΓΙΔΕΥΟΝΤΑΙ προσωρινώς 1) Χώροι πέριξ τών ποινικών Φυλακών Αργοστολίου καί τών Δυτικώς υπάρθεν αυτών υψωμάτων Φαραω - Μύλος – Τηλέγραφος 2) Χώροι πέριξ πάντων τών Σταθμών Χωροφυλακής υπαίθρου της Νήσου, 3) Προσβάσεις πρός τά όρη α) Αίνος, β) Μεγάλω Βουνό, γ) Τσακαρισιάνο, δ) Ρούντι, ε) Μεγάλη ΕΣΑ, ζ) Άγιος Ελευθέριος , η) Άτρος κάτω Λουκια, θ) Μανωλάτου, η) Άγιος Δυνατός, ι) Μεροβίλι, ια) Γεράνι, ιβ) Αγραπηδιές, ιγ) Αγρίληα, ιδ) Λαχτιές Προς αποφυγήν καί πρόληψιν συστυχημάτων συνίσταται η αποφυγή διελεύσεως ατόμων και ζώων είς τούς άνω χώρους και προσβάσεις εκτός τών δημοσίων Αμαξιτών οδών αίτινες παραμένουσιν ελευθέραι. Στρατιωτικός Διοικητής Σγούρος Ηρακλής Συνταγματάρχης Πεζ.”9 

               
Συχνές ήταν και οι επικηρύξεις, ένα “σύγχρονο κυνήγι κεφαλών”. Αυτό αποτελούσε ταυτόχρονα τρόπο εξόντωσης των αριστερών αλλά και τρόπο διάσπασης της κοινωνίας. Σε περίοδο πολέμου η ανάγκη για χρήματα είναι έντονη, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί αυτοσκοπό καθώς συχνά η ύπαρξη χρημάτων δεν έχει αντίκρισμα αφού δεν υπάρχουν διαθέσιμα αγαθά. Η επικήρυξη ανθρώπων συνεπάγεται τον υποβιβασμό της κοινωνίας και των αξιών της, στρέφεται “αδελφός εναντίον αδελφού”. Η αξία της ανθρώπινης ζωής, ισούται με ένα υλικά και πολιτισμικά κατασκευασμένο “αγαθό”, όπως τα χρήματα. Η καταστρατήγηση της υπέρτατης αξίας της κοινωνίας φαίνεται να επιβραβεύεται από το κράτος, “ Δι' αποφάσεων του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως”.

                “ΕΠΙΚΗΡΥΞΙΣ ΕΙΣ ΛΗΣΤΑΣ
Δι' αποφάσεως τού κ. Υπουργού της Δημόσιας Τάξεως ενεκρίθησαν αποφάσεις της Ε.Δ.Α.Ν. Κεφαλληνίας, δι' ων επικηρύσσονται εις ληστάς οι κάτωθι καί περεκηρύχθησαν ως αμοιβαί τα έναντι εκάστου χρημ. ποσά διά τήν σύλληψιν η φόνον αυτών η τήν αποτελεσματικήν εις τας αρμόδιας Αρχάς κατάδειξιν 1) Ματιάτος Γεράσιμος τού Διονλύσιον καί τής Μαρίας ή Καπετάν Ρήγας, ετών 32 και 2) Μαραβέγιας Γεράσιμος του Αποστόλου καί της Μαρίας, ετών 36, αμφότεροι εκ Βαλσαμάτων. Διά σύλληψιν ή φόνον δρ. 6.000.000 και 3.000.000 διά την κατάδειξιν, εκάστου των ανωτέρω. 3) Κουλουμπής Ματθαίος του Γεωργίου και τής Μαρίας, ετών 42 εκ Νίφι Πάλλης και 4) Ματιάτος Χαρίλαος του Μιχαήλ και τής Χρυσής ετών 36 εκ Περισσάτων Πάλλης. Διά μέν την σύλληψιν ή τον φόνον δρ. 6.000.000, διά δε την κατάδειξιν δρ 3.000.000, εκάστου των ανωτέρω, 5) Μήλας ή Αρχαγίδης Γεράσιμος του Ιωάννου, ετών 31, εκ Γριζάτων – Σάμης και 6) Γρηγοράτος Δημήτριος του Γερασίμου, ετών 27 εκ Μουζακάτων – Σάμης, διά την σύλληψιν ή τον φόνον δρ. 4.000.000, διά την κατάδειξιν δρ. 2.000.000, εκάστου των ανωτέρω 7) Αλυσανδράτος ή Γάκιας Φωκίων του Γεωργίου, ετών 43 εκ Μακρυωτίκων – Κεφαλληνίας διά την σύλληψιν ή τον φόνον δρ. 6.000.000, διά την κατάδειξιν δρ. 3.000.000 και 8) Γρηγοράτος ή Αστραπόγιαννος Γεράσιμος του Μαρίνου, ετών 27, εκ Μουζακάτων Κεφαλληνίας. Διά τήν σύλληψιν ή τον φόνον δρ. 6.000.000, διά την κατάδειξιν δρ. 3.000.00010

“Δι' αποφάσεων του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως ενεκρήθισαν ταύτοι τηε πιστολής Δημοσίας Ασφαλείας ότι ων επικηρύσσονται εις ληστάς ως λίαν επικύνδινοι εις την Δημοσίαν Ασφάλειαν οι κάτωθι και ορίσθησαν αι έναντι ενός εκάστου αμοιβαί διά τόν φόνον ή τήν σύλληψιν των ή τήν αποτελεσματικήν αυτών κατάδειξιν. 1) Σγούρος Φώτιος του Παναγή ετών 31εκ Μιχαλάτων- Κραναίας διά τόν φόνον ή σύλληψιν δρ. 6.000.000 διά τήν κατάδειξιν δραχμάς 3.000.000, 2) Τσαγκάρης Σπυρίδων του Γαβριήλ ετών 25 εκ Καρδακάτων- Πάλλης, 3) Λευκαδίτης Ιωάννης του Αγγέλου ετών 40 εξ Αθέρος- Πάλλης, 4) Λιναρδάτος Δημήτριος του Καλλέργη ετών 23 εξ Αγίας Θέκλης- Πάλλης 5) Μπατιστάτος Θεοδόσιος του Χαραλάμπους ετών 30 εκ Βιλατωρίων- Πάλλης, 6) Φωτεινάτος Μαρίνος του Γρηγορίου ετών 24 εκ Βαλσαμάτων- Κραναίας, 7)Τσάσης Γεράσιμος του Ευαγγέλου ετών 30 εξ Επαναχωρίου Κραναίας και 9) Χριστοφοράτος ή Γιατσαμάς Κων/νος του Γερασίμου ετών 23 εκ Τρωιανάτων- Κραναίας διά τον φόνον ή την σύλληψιν ενός εκάστου δρ. 4.000.000, διά τήν αποτελεσματικήν κατάδειξιν ενός εκάστου δραχμ. 2.000.000”

 Με τις συχνές εκκλήσεις βοήθειας “υπέρ των συμμοριόπληκτων” τονίζεται η δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει εξαιτίας των ανταρτών - “συμμοριτών”, με αυτό τον τρόπο υποβιβάζουν του αντάρτες στην κοινή γνώμη και τους θέτουν σε μία κατηγορία δολοφόνων και ατόμων που ενδιαφέρονται για υλικά αγαθά, όπως μία συμμορία που θα σκότωνε για χρήματα.
           
“ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΣΥΜΜΟΡΙΟΠΛΗΚΤΩΝ Εκ του γραφείου του κ. Νομάρχου ανακοινούται ότι άπαντα τά ενταύθα υποκατασήματα τών Τραπεζών ήνοιξαν θυρίδας είς ασ δέχονται εισφοράς υπέρ τών συμμοριοπλήκτων, κατόπιν τής σχετικής έκκλησεως τής Α.Μ του Βασιλέως.9 στην ίδια εφημερίδα Στο ίδιο φύλο της εφημερίδας υπάρχει και η στήλη ΥΠΕΡ ΣΥΜΜΟΤΙΟΠΛΗΚΤΩΝ που ενόψη του χειμώνα ζητούν βόηθεια για τις γυναίκες, τα παιδιά και τους γέρους που δεν έχουν κάποιο σπίτι, ρούχα, φαγητό ή φάρμακα.15

               
Τέλος στην εφημερίδα της 23.09.1949, υπήρξε η ανακοίνωση για εκτελέσεις, αν και αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό του υλικού που έχω μαζέψει, θεώρησα ότι είναι άξιο αναφοράς καθώς και αυτό σαν είδηση στοχεύει και συμβάλλει στην μείωση του ηθικού των “αντιπάλων”, ανταρτών:

                “ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ Τήν πρωίαν τής παρελθούσης Δευτέρας εξετελέσθησαν είς τον συνήθη τόπον τών εκτελέσεων οι προ ημερών καταδικασθέντες υπό τούδεν τή πόλει μας συνεδριάσαντος εκτάκτου Στρατοδικείου επί παραβάσει του Γ' ψήφισματος 1) συμμορίτης Διονύσιος Σταύρου Γασπαρινάτος , ετών 21 εκ Δαυγάτων γεωργός, 2) Εαυγγ. Γρηγ. Χριστοφοράτος ετών 40 εκ Παρισάτων Πάλλης γεωργός, 3) Ερωτόκριτος – Πέτρος Σπυράτος ετών 58, εκ Παρισάτων, γεωργός και 4) Ελευθέρ, Χαρ, Αλιβιζάτος ετών 32 εκ Δαμουλιανάτων, γεωργός”.11

            Από τα παραπάνω γίνεται ολοφάνερη η χρήση και των τεσσάρων τύπου πειθούς, επίκληση στο συναίσθημα, στο ήθος, στην αυθεντία και στο ήθος των αντιπάλων. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι περισσότερες ανακοινώσεις που χρησιμοποιούν φράσεις ή λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες “οικογένεια”, “γονείς”, “φίλους”, “όμορφον νησί σας” σε συνδυασμό με αφηγήσεις γεγονότων που δείχνουν την ηθική και υλική υπεροχή, μαζί με ρητορικά ερωτήματα “Γνωρίζετε”. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι ανακοινώσεις αυτές που προδιαθέτουν αρνητικά τον δέκτη για τον αντίπαλο, π.χ. ότι είναι συμμορίτες. Υπάρχουν αρνητικές κριτικές και αποδοκιμαστικά σχόλια καθώς και αξιολογικοί χαρακτηρισμοί για το ήθος, δηλώνοντας ότι είναι αξιόμεμπτου ήθους “Μη θέλετε να πεθάνετε σαν προδότες”, “σας θεωρούμαι παρασυρμένους”, “Μη βάζεται σε πένθος τους δικού σάς.”. Ακόμη και αν τα παίρναμε ως επιχειρήματα και έπρεπε να εξετάσουμε το περιεχόμενο τους, τότε αυτό δεν θα ήταν έγκυρο καθώς αποτελούν προσωπικές γνώμες και χρήζουν τεκμηρίωσης.

                Τέλος, παραθέτω κομμάτια από ομιλίες στην Μακρόνησο, για να αποδείξω ότι ο λόγος που χρησιμοποιούσαν στην εφημερίδα δεν διαφέρει σημαντικά από το λόγο του Τύπου (καθεστωτικού Τύπου):
 
 “Μάθημα Εθνικής αγωγής (παύση) ακούστε τον μεγάλο [...] Μακρωνησιώτη. Ένα, μόνο στην Ελλάδα ανήκω και για αυτήν αγωνίζομαι, μισό τον κομμουνισμό γιατί απεργάζεται την καταστροφήν μου. Δύο, ακατάσχετη είναι η ορμή μου στον αγώνα για την διάσωση των ιερών και των οσίων της φυλής. Τρία, κρατώντας ψιλά τον πυρσό της ελευθερίας βαδίζω σταθερά προς το μέλλον που προσβλέπει από εμένα πολλά. Τέσσερα, ρωμαλέος στο σώμα και στην ψυχή θα ανταποκριθώ στις προσδοκίες της μεγάλης μου πατρίδος. Πέντε, οδηγώ στις πράξεις μου στέκει η πείρα του παρελθόντος και τα διδάγματα της Μακρονήσου. Έξι, νίκησα την αμφιβολία και τον δισταγμό, τα νέφη της πλάνης μου διαλύθηκαν. Επτά, η ζωή μου είναι συνδεδεμένη με τις ιερές έννοιες της Πατρίδος, της θρησκείας και της οικογένειας. Οκτώ, στην Μακρόνησο γνώρισα την στοργήν της πατρίδος, ατσάλωσα την πίστη μου στα Εθνικά ιδανικά και έγινα τέλειος Έλλην. Εννέα, ορκίζομαι να φανώ αντάξιος της Πατρίδος και να σταθώ άγρυπνος φρουρός ειρήνης και πρωτεργάτης της ανοικοδομήσεως. Δέκα, σεβαστής στους φίλους και τρομερής στους εχθρούς, έτσι υπόσχομαι την Ελλάδα μας. Επαναλάβατεν τον δεκάλογο του Μακρονησιώτη.”

            “Ομιλία Εθνικής Αγωγής, τον οργανισμόν το σώμα της Ελλάδος αυτήν την πατρίδα μας ας παρομιάσομεν με τον ανθρώπινον οργανισμόν, ο οργανισμός μας διαθέτει τους στρατιώτας του, τα λευκά αιμοσφαίρια τα οποία έχουν σαν σκοπό τους να προσβάλουν κάθε ένα εις αυτάν εισερχόμενο μικρόβιον [...] ούτω και η πατρίς διαθέτει προς υπεράσπισην της και πάταξιν των εχθρών της [...] τους στρατιώτας της. Προ ετών προσετέθη στα μέχρι τούδε γνωστά νέον εν λίαν τοξικών και επικινδύνως μολυσματικόν, ίσως το κατεστρεπτικότερον, εξώσεων μέχρι σήμερον εγνώρισεν η ανθρωπότης το κομμουνιστικόν [...] προσβάλει [...] το σώμα αλλά και το πνεύμα το οποίον συσκοτίζει και το οδηγεί θολώνοντας το, σε αντιπατριωτικάς πράξις [...] ούτω και η πατρίς σαν στοργική μητέρα πονούσε διά την προσβολήν των τέκνων της δημιούργησε ένα ασκληπιείο εθνικών σανατόριον, το τρίτο τάγμα σκαπανέων όπου γίνεται η αποτοξίνωσις, η αποβολή δηλαδή των κομμουνιστικών ιδεών, ο εμβολιασμός εθνικών ιδεωδών και η αποκατάστασης ούτω της εθνικής μας υγείας [...].”

            “Ημερησία διαταγή του Διοικητού Βασιλοπούλου Αντωνίου, θύμα αυτοκτονιών ενέσκηψεν εις τρίτο τάγμα, πλανώνται [...] εάν νομίζουν ότι διαθέτουν τον εαυτό τους όπως αυτοί θέλουν [...]”

            “Είμεθα οι νικητές! και είσθε οι ηττημένοι! και όπως είπαν ουέ της ηττημένης, είσθε το κατακάθι από το βαρέλι με τις σαρδέλες! Μην έχετε καμίαν ελπίδα από πουθενά ούτε από την Κυβέρνησιν ούτε από τον ΟΗΕ, θα υποταχθείτε ή θα πεθάνετε, εδώ κυβερνά ο Στρατός, όχι η χωροφυλακή που ξέρατε! Είμαστε το Έθνος και είσαστε η προδοσία, δεν σας αξίζει έλεος και δεν έχετε από πουθενά να περιμένετε οποιαδήποτε χάρη. ΕΚΤΟΣ ΕΑΝ ΕΜΕΙΣ, Ο ΣΤΡΑΤΟΣ, ΘΕΛΙΣΟΥΜΕ ΝΑ ΣΑΣ ΑΓΝΩΗΣΟΥΜΕ 'Η ΝΑ ΣΑΣ ΛΥΠΗΘΟΥΜΕ, θα μπορούσαμε να σας σκοτώσουμε όλους, δεν σας σκοτώνουμε, όχι όμως από οίκτο! μα γιατί θέλουμε να σας δώσουμε την ευκαιρία να γίνεται και εσείς Έλληνες και ΘΑ γίνεται το θέλετε δεν το θέλετε”

            Λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες όπως “μητέρα”, “οικογένεια”, “πατρίδα” χρησιμοποιούνται για να ασκήσουν ακόμη περισσότερη πίεση “μητέρα πονούσε”. Επίσης ως κατεξοχήν μέθοδος στην επίκληση στο συναίσθημα αποτελούν οι μεταφορές “τον οργανισμόν το σώμα της Ελλάδος αυτήν την πατρίδα μας ας παρομιάσομεν με τον ανθρώπινον οργανισμόν”. Άλλωστε η δύναμη των αριστερών βρισκόταν περισσότερο στο πνεύμα και στο ηθικό από ότι στην υλική (όπλα, εφόδια) δύναμη. Παρατηρούμε παρόμοιες εκφράσεις με τον τύπο “θα υποταχθείτε ή θα πεθάνετε”, στην Ελλάδα ανήκω και για αυτήν αγωνίζομαι”, “ στην Μακρόνησο γνώρισα την στοργήν της πατρίδος”  (αναφέρεται στην Μακρόνησο) “ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΟΙ ΚΕΦΑΛΛΩΝΙΤΕΣ”, “θα συντριβήτε. Θ' αφανισθήτε”, “Η Πατρίδα σας δέχεται καί σας συγχωρεί”, “Προς τους παραπλανεμένους”,  “Μη θέλετε να πεθάνεται σαν προδότες”. Στην εφημερίδα η πατρίδα και ο στρατός αναφέρονται πάντα με κεφαλαίο, (ενίοτε κ η Νήσος, αναφορά στην Κεφαλλονιά, αυτό υποθέτω γίνεται ως αναφορά στην ιδιαίτερη πατρίδα), ο τρόπος εκφοράς στην Μακρόνησο των ίδιων λέξεων παραπέμπει σε κεφαλαίο “Στρατός”, “Πατρίς”, “Πατρίδος”. Τέλος, η προσπάθεια μου να αποδείξω ότι γίνεται επίκληση στο συναίσθημα και στο ήθος (δηλαδή οι μεθόδους πειθούς) αποσκοπεί στο να αποδείξω ότι είναι μία ξύλινη γλώσσα, κατασκευασμένη μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά την διάρκεια του εμφυλίου, με οξύμωρα διφορούμενα νοήματα που σκοπό είχαν τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης.



 
                                                             ...“Ο λόγος σου με χόρτασε και το ψωμί σου φάτο”


*ΦΕΚ Α 115/1982 “Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944”.


Περιοχή
Πληθυσμός 1940
Πληθυσμός 1964
Αττική και Βοιωτία
1.380.219
1.556.000
Θεσσαλονίκη
541.259
544.394
Κεφαλλονιά
68.095
46.314

Στο πίνακα παρατηρούμε ανακατατάξεις πληθυσμών στην μετεμφυλιακή Ελλάδα.
(ενδεικτικά) παράλληλα οι πολιτικοί πρόσφυγες προς Αμερική, σύμφωνα με τα στοιχεία που υπήρχαν τον Οκτώβριο του 1950, ανέρχονταν σε 55.881 ενώ στην Τασκένδη εγκαταστάθηκαν περίπου 12.000 άτομα, χωρίς να γίνεται πλήρης αναφορά στις μετακινήσεις των πολιτικών προσφύγων.












Βιβλιογραφία και πηγές

1. “1940-1950 η δεκαετία που συγκλόνισε τη χώρα, Πόλεμος, κατοχή, εθνική αντίσταση,    εμφύλιος”, Δημήτρης Κυριαζής, εκδ Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., Αθήνα 2002
2. “Δια λόγους τιμής Βία, συνασθήματα και αξίες στη μετεμφυλιακή Ελλάδα”εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2006
3. “Άτλας της Ελλάδος, νέα εικονογραφημένη Γεωγραφία”, Λ.Ι. Κουβάρη, επιμ. Δ. Ζιάκα, εκδ. Αφοι      Συρόπουλοι και Κ. Κουμουνδουρέας, Αθήνα 1964
4. “Θησαυρός των γνώσεων, Μεγάλη παιδική και σχολική εγκυκλοπαίδει”, Χαρ. Θ. Μηχιώτη, Αθήνα 1961
5. “Πάπυρος Larousse,Το παπυράκι”, εγκυκλοπαιδικό λεξικό και πλήρες λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, εκδ. Οργ. Πάπυρος Αθήνα 2003
6. “Τα φοβερά Ντοκουμέντα, Μετά τον εμφύλιο, Η άνοδος του Παπάγου στην εξουσία”, Σόλων Ν. Γρηγοριάδης, εκδ. ΔΟΛ 2010

9. Καθώς και οι εφημερίδες:

1. “Αναγέννησις” 19.06.1948
2. “Αναγέννησις” 12.06.1948
3. “Αναγέννησις” 12.06.1948
4. “ΤΑ ΝΕΑ” 22.09.1949
5. “ΤΑ ΝΕΑ” 30.05.1949
6 “ΤΑ ΝΕΑ” 09.07.1949
7. “Αναγέννησις” 03.07.1948
8. “ΤΑ ΝΕΑ” 03.12.1949
9. “Αναγέννησις” 03.07.1948
10. “Αναγέννησις” 05.10.1948
11. “ΤΑ ΝΕΑ” 22.09.1949
12. “ΤΑ ΝΕΑ” 03.12.1949
13. “ΤΑ ΝΕΑ” 03.12.1949
14. “Αναγέννησις” 20.12.1946
15. “ΤΑ ΝΕΑ” 23. 09.49



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου