Αγγελική Καλλιμανώλη. O αντίκτυπος των τοξικών απειλών.

      Αγγελική Καλλιμανώλη. O αντίκτυπος των τοξικών απειλών.

  Σύμφωνα με τον Landrigan, τα τοξικά χημικά αποτελούν κύρια πηγή εμφάνισης ασθενειών και θανάτων στις ΗΠΑ.[1] Μία μελέτη για την ποιότητα του πόσιμου νερού το 1995 αποκάλυψε ότι σχεδόν 14 εκατ. Αμερικανοί έπιναν νερό που είχε μολυνθεί από ζιζανιοκτόνα.[2] Γενικότερα, η χρήση φυτοφαρμάκων ολοένα και αυξάνεται αλλά, ακόμα και εάν οι πολίτες γνωρίζουν ότι αυτά ενδέχεται να αποβούν επικίνδυνα,  επικρατεί η αντίληψη ότι προστατεύονται από τις εκάστοτε νομοθεσίες και τις ετικέτες που προειδοποιούν για την ορθή χρήση των προϊόντων (τις οποίες οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν να διαβάσουν σωστά και είναι γνωστό ότι η άγνοια εγκυμονεί κινδύνους).

  Ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα ζιζανιοκτόνα είναι το 2,4-D ή διχλωροφαινοξυοξικό οξύ, το οποίο θεωρείται υπεύθυνο για την πρόκληση κακοήθων όγκων και μη Hodgkin λεμφωμάτων (Non-Hodgkin lymphoma).[3] Η έκθεση σε φυτοφάρμακα είναι, επίσης, υπεύθυνη για την εμφάνιση κρουσμάτων καρκίνου του στήθους - ειδικότερα για όσες γυναίκες διαμένουν σε κοντινή απόσταση από εργοστάσια παραγωγής χημικών -[4], καθώς και για γενετικές ανωμαλίες βρεφών και υψηλά ποσοστά προγεννητικής θνησιμότητας[5]. Παρά τα προαναφερθέντα στοιχεία, οι βιομηχανίες και οι επιχειρήσεις δεν λαμβάνουν υπ` όψιν τα στοιχεία αυτά και εξακολουθούν να προωθούν τη χρήση φυτοφαρμάκων, αποποιούμενες των ευθυνών τους.

Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, όμως, στη χρήση φυτοφαρμάκων; Η απάντηση είναι θετική. Για παράδειγμα, ο χυμός από το δέντρο Neem στην Ινδία αποτελεί ένα εξαιρετικό φυσικό απωθητικό για περισσότερα από 200 είδη εντόμων και χρησιμοποιούνταν αιώνες πριν[6] αλλά η πολυεθνική εταιρεία W.R. Grace κατοχύρωσε πατέντα επί αυτού και δεν μπορεί να ληφθεί πλέον δίχως να καταβληθεί επιδότηση στην εταιρεία.[7]

  Μία σειρά επιδημιολογικών μελετών έχει εξετάσει τις τελευταίες δεκαετίες τις επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων από την έκθεσή τους σε διοξίνες[8] - οι οποίες θεωρούνται από πολλούς ως τη μεγαλύτερη απειλή για τον πλανήτη[9] - και όλες οι εν λόγω έρευνες εντόπισαν αυξημένα ποσοστά καρκίνου στους πληθυσμούς που εκθέτονται σε μεγάλες ποσότητες διοξινών.[10] Οι διοξίνες καταλήγουν με την τροφή στο ανθρώπινο σώμα κυρίως μέσω ζωικών προϊόντων, όπως το γάλα, το κρέας, τα αλλαντικά ή τα ψάρια. Όπως και στα ζώα έτσι και στον άνθρωπο οι διοξίνες εισχωρούν στο λιπώδη ιστό, όπου και παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όταν μια ιδιαίτερα δηλητηριώδης διοξίνη εισχωρήσει στο ανθρώπινο σώμα, χρειάζονται περίπου επτά χρόνια έως ότου ο οργανισμός την αποβάλει.

  Το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιριών που είναι υπεύθυνες για την παραγωγή διοξινών, όπως η Monsanto και η Dow Chemical Company, συχνά ‘‘μαγειρεύουν’’ τα αποτέλεσματα των ερευνών προκειμένου να αποκαταστήσουν τη φήμη τους[11] μέχρις ότου αποδειχθεί από τη δικαιοσύνη η χειραγώγηση αυτών των ερευνών από τους αναλυτές των εν λόγω επιχειρήσεων.[12] Εξαιρετικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Agent Orange, ένα από τα προϊόντα της Monsanto σε συνεργασία με το αμερικανικό κράτος. Είναι εντομοκτόνο που χρησιμοποιήθηκε κατά τον πόλεμο στο Βιετνάμ και ψεκάστηκαν 40 εκατομμύρια λίτρα Agent Orange, τα οποία περιείχαν 400 κιλά καθαρή διοξίνη. Τρία εκατομμύρια άνθρωποι μολύνθηκαν ενώ χρόνια μετά τον πόλεμο ο καρκίνος στην περιοχή θερίζει.[13] Το 1978 Αμερικανοί στρατιώτες βετεράνοι του Βιετνάμ κατέθεσαν μήνυση εναντίον των κατασκευαστών του Agent Orange.[14] Η Monsanto χρηματοδοτεί μελέτες για τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της διοξίνης, χειραγωγεί τα δεδομένα προς το συμφέρον της και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η διοξίνη δεν είναι καρκινογόνος για τους ανθρώπους.

                  Επίλογος δεν υπάρχει… Τα συμπεράσματα δικά σας…

Καλλιμανώλη Αγγελική

Μεταπτυχιακό Εγκληματολογίας

Πάντειο Πανεπιστήμιο

---

[1]Landrigan P.J., ‘‘Environmental Disease – A Preventable Epidemic’’, American Journal of Public Health, Vol. 82, 1992, σσ. 94-943.

[2]Wiles et. al., Herbicides in Drinking Water, Environmental Work Group and Physician for Social Responsibility, Washington, DC, 1995.

[3]Hardell L. & Eriksson M., ‘‘The association between soft tissue sarcomas and exposure to phenoxyacetic acids’’, Cancer, Vol. 62, 1988, σελ. 652-656 και Cantor K.P. et. al., ‘‘Distribution of Non-Hodgkin’s lymphomas in the United States between 1950 and 1975’’, Cancer Research, Vol. 40, 1980, σσ. 2645-2652.

[4]Melius J. et al., Residence Near Industries and High Traffic Areas and the Risk of Breast Cancer on Long Island, State of New York Department of Health, Albany, New York, 1994.

[5] Zhang J. et. al., ‘‘Occupational Hazards and Pregnancy Outcomes’’, American Journal of Industrial Medicine, Vol. 21, 1992, σσ. 397-408.

[6] Rifkin J., The Biotech Century, Puntum, New York, 1998.

[7] Πρόκειται για το λεγόμενο φαινόμενο της βιοπειρατείας (biopiracy), όπου οι πολυεθνικές εταιρείες, ως στενοί ‟συνεργάτες” του καταναλωτισμού, έχουν εξαπολύσει ένα ανελέητο κυνήγι του φυσικού πλούτου κατοχυρώνοντας υλικά και πνευματικά δικαιώματα ‟ιδιοκτησίας” σε τόπους, φυτά και ζώα τα οποία δεν τους ανήκουν. Βλ. South N., ‘‘The Corporate Colonisation of Nature: Bio-prospecting, Bio-piracy and the Development of Green Criminology’’, in P. Beirne and N. South (επιμ.), Issues in Green Criminology, Willan Publishing, Devon, 2006, σ. 239.

[8] Ο όρος ‘‘διοξίνες’’ αναφέρεται σε μια μεγάλη οικογένεια οργανικών αρωματικών ενώσεων οι οποίες  περιέχουν άνθρακα, υδρογόνο, οξυγόνο και χλώριο. Παράγονται κατά τη διάρκεια των διαφόρων διεργασιών, όπως ατελή καύση αστικών απορριμμάτων, καύση ξύλου, αποτέφρωση πλαστικών και άλλων μη-βιοαποικοδομήσιμων υλικών, λεύκανση χαρτοπολτού κ.λπ. Μετά την εκπομπή τους στον αέρα, οι διοξίνες καταλήγουν στα νερά, έδαφος, φυτά, και τέλος στα τρόφιμα.

[9] Gibbs L.M., Dying from Dioxin, South End Press, Boston, 1995 και Colborn et. al., Our Stolen Future, Plume, New York, 1997.

[10] Ενδεικτικά βλ. Bertazzi et. al., ‘‘The Seveso studies on early and long-term Effects of dioxin exposure’’, Environmental Health Perspectives, Vol. 106, No. 52, 1998, σελ. 625-63, Bertazzi et. al., ‘‘Dioxin exposure and cancer and cancer risk: A 15 year mortality study after the Seveso accident’’, Epidemology, Vol. 8, No. 6, 1997, σελ. 646-652 και Fingerhut et. al., ‘‘Cancer mortality in workers exposed to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin’’, New England Journal of Medicine, Vol. 324, 1991, σελ. 212-218.

[11] Gibbs L.M., Dying from Dioxin, South End Press, Boston, 1995, σελ. 2-11 και Erhlich P. & Erhlich A., Betrayal of Science and Reason, Island Press, Washington, D.C., 1996.

[12] Gibbs L.M., ό.π., 1995.

[13] Chambers J.  & Anderson F. (επιμ.), ‘‘Toxic Agents: Agent Orange Exposure’’, The Oxford companion to American military history, Oxford University Press, 1999, σελ. 725.

[14] Schuck, P., Agent Orange on trial: mass toxic disasters in the courts, Harvard University Press, 1987.